Wierzytelności nieściągalne - w rozliczeniach podatkowych i ewidencji wierzyciela i dłużnika
Wierzyciele mogą rozliczać wierzytelności nieściągalne w kosztach uzyskania przychodów oraz korygować podstawę opodatkowania VAT i podatek należny. W tym celu muszą spełnić warunki określone przepisami. Przepisy podatkowe odnoszą się również do sytuacji dłużników unikających regulowania wierzytelności. W raporcie przedstawiamy zasady rozliczania wierzytelności nieściągalnych w podatku dochodowym oraz VAT przez wierzycieli i dłużników, z uwzględnieniem stanowiska organów podatkowych i orzecznictwa sądów administracyjnych. Poszczególne przypadki zobrazowaliśmy również ewidencją w księgach rachunkowych.
Rozliczenie wierzytelności nieściągalnych przez wierzyciela
Wierzytelności odpisane jako nieściągalne w kosztach wierzyciela
Wierzyciele mogą zaliczać wierzytelności nieściągalne bezpośrednio do kosztów uzyskania przychodów. Jest to możliwe, jeśli łącznie są spełnione trzy warunki:
1) wierzytelności zostały uprzednio zarachowane jako przychody należne,
2) wierzytelności zostały odpisane jako nieściągalne,
3) nieściągalność wierzytelności została uprawdopodobniona (art. 16 ust. 1 pkt 25 lit. a) updop oraz art. 23 ust. 1 pkt 20 updof).
Warunek 1. Wierzytelności zostały uprzednio zarachowane jako przychody należne
Wierzytelności mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów tylko wówczas, gdy zostały uprzednio uznane przez wierzyciela za przychody należne. Należności podatnicy wykazują w przychodach w kwotach netto (bez należnego VAT). VAT nie stanowi bowiem przychodu podatników podatku dochodowego (art. 12 ust. 4 pkt 9 updop oraz art. 14 ust. 1 updof). Dlatego gdy przychody należne stają się nieściągalne, można je zaliczyć do kosztów podatkowych wyłącznie w kwotach netto (zob. przykładowo wyrok WSA w Krakowie z 20 grudnia 2006 r., sygn. akt I SA/Kr 1215/06).
PRZYKŁAD
Spółka z o.o. sprzedała towary za 8000 zł + 1840 zł VAT (czyli łącznie za kwotę 9840 zł). W tej sytuacji przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym wynosi 8000 zł. Ta sama kwota, czyli 8000 zł (nie zaś 9840 zł), będzie mogła ewentualnie w przyszłości zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodów jako wierzytelność odpisana jako nieściągalna.