ZUS ma prawo kwestionować umowy o dzieło u płatników składek
Jeżeli w wyniku przeprowadzonej przez ZUS kontroli bądź postępowania wyjaśniającego okaże się, że płatnik zawarł umowy o dzieło w celu obejścia prawa (aby uniknąć płacenia składek), ZUS ma prawo takie umowy zakwestionować. Umowy takie są kwalifikowane jako umowy zlecenia lub o świadczenie usług (do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia) i należy od nich odprowadzić składki do ZUS.
ZUS jako organ państwowy został zobowiązany do podejmowania działań w postaci kontroli lub postępowań wyjaśniających w każdej sprawie, w której stwierdzi nieprawidłowości popełnione przez płatnika składek w ustalaniu obowiązku ubezpieczeń społecznych (art. 68 ustawy systemowej). W przypadku sporu ZUS wydaje decyzję, od której płatnikowi przysługuje odwołanie do właściwego sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Jak odróżnić umowę o dzieło od umowy zlecenia
W prawie polskim występuje zasada swobody umów, zgodnie z którą o charakterze prawnym umowy decydują strony umowy. Oznacza to, że strony, zawierając umowę, mogą jej treść kształtować według swobodnego uznania i zawrzeć taką umowę, jaka im odpowiada. Zasada ta nie ma jednak charakteru bezwzględnego, tzn. dokonując wyboru określonego rodzaju umowy, strony powinny przestrzegać zarówno przepisów Kodeksu cywilnego, jak i innych norm prawnych, w tym także zasad współżycia społecznego. Charakter prawny umowy określa jej treść oraz warunki i okoliczności towarzyszące jej wykonywaniu. Nazwa umowy nie może przesądzać o jej rodzaju. Zamiar zawarcia umowy o dzieło, a także jej świadome podpisanie nie mogą zmienić charakteru zatrudnienia zainicjowanego taką umową, jeśli wykazuje ono w przeważającym stopniu cechy innego stosunku prawnego. Zatem ważne jest zrozumienie, czym różnią się między sobą umowy o dzieło i umowy zlecenia albo umowy o świadczenie usług. Poniżej przedstawiamy definicje poszczególnych umów.