Pozorna darowizna dla organizacji to obejście prawa podatkowego

W praktyce możliwa jest następująca sytuacja: podatnik dokonuje darowizny na rzecz fundacji (np. prawie 2 mln zł), a niedługo potem fundacja udziela swojemu darczyńcy pożyczki (np. w kwocie 1,5 mln zł). Powstaje pytanie, czy organy podatkowe mogą skutecznie podważyć taką "transakcję". Organ podatkowy nie może przecież twierdzić, że darowizna była nieważna, należy to bowiem do kompetencji sądu cywilnego. Jednak organ skarbowy może uznać, że nastąpiło tu obejście prawa podatkowego. W konsekwencji darczyńca straci prawo do odliczenia darowizny, a fundacja wizerunek organizacji non profit.

W takich sytuacjach darczyńcy i organizacje non profit powołują się na orzeczenia sądów, w których prawo darczyńcy do odliczenia darowizny od dochodu zależne jest od celu darowizny, na jaki została ona przekazana, oraz na prowadzenie przez fundację lub stowarzyszenie działalności pożytku publicznego.

NSA

Przykładowo, NSA w wyroku z 17 kwietnia 1998 r. (sygn. akt I SA/Łd 1188/96) stwierdził, że wykorzystanie środków przez obdarowanego nie jest okolicznością mającą jakiekolwiek znaczenie dla oceny uprawnień darczyńcy do obniżenia podstawy opodatkowania.

Jednak w najnowszych orzeczeniach w tego typu sprawach sądy stają raczej po stronie fiskusa. Na tej podstawie - mając poparcie sądów - fiskus interesuje się sprawami darowizn udzielanych fundacjom i stowarzyszeniom pod kątem wychwycenia spraw nieuprawnionego obniżania podatku dochodowego przez darczyńców. Szczególnie na kontrolę narażone są fundacje i stowarzyszenia powiązane z darczyńcami związkami kapitałowymi lub osobowymi.