Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń 4/2007 z 25.02.2007, str. 71
Data publikacji: 01.07.2018
Czy ZUS może ustalić podstawę wymiaru renty z 10 kolejnych lat kalendarzowych, mimo że pracownica nie ma tylu lat ubezpieczenia
Nasza 34-letnia pracownica w styczniu 2007 r. złożyła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy. ZUS wydał decyzję przyznającą jej prawo do renty. Jednak pracownica kwestionuje poprawność ustalenia podstawy wymiaru renty. Podstawa wymiaru świadczenia została ustalona z 10 kolejnych lat kalendarzowych, mimo że - z uwagi na młody wiek - pracownica nie posiada tylu lat ubezpieczenia. Czy ZUS prawidłowo ustalił podstawę wymiaru renty? Pracownica ta ma również obliczony kapitał początkowy, w którym podstawa wymiaru została ustalona z faktycznego okresu ubezpieczenia. Pracuje w naszej firmie od 1 stycznia 2002 r., przedtem pracowała w okresie 1 maja 1995 r. - 31 grudnia 1998 r.
PROBLEM
RADA
ZUS prawidłowo wydał obydwie decyzje. Ponieważ Państwa pracownica urodziła się po 31 grudnia 1968 r., miała prawo do tego, by ZUS ustalił podstawę wymiaru kapitału początkowego z faktycznego okresu jej ubezpieczenia. Natomiast podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy dla osoby, u której niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, może być ustalona z faktycznego okresu ubezpieczenia wyłącznie wówczas, gdyby brak możliwości ustalenia podstawy wymiaru z 10 kolejnych lat kalendarzowych wynikał z przebywania na urlopie wychowawczym.
UZASADNIENIE
Podstawę wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy stanowi przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego:
• z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o rentę lub
• z 20 lat kalendarzowych, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.
W przypadku ustalania podstawy wymiaru z 10 lat kalendarzowych pod uwagę bierze się kolejne lata, nawet jeśli wnioskodawca w niektórych z tych lat nie pozostawał w ubezpieczeniu lub był ubezpieczony przez niepełny rok.
Podstawa wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy jest ustalana z faktycznego okresu podlegania ubezpieczeniu wówczas, gdy niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 30. roku życia, a ubezpieczony nie posiada 10 kolejnych lat ubezpieczenia. W takim przypadku możliwe jest ustalenie podstawy wymiaru z okresu krótszego niż 10 lat, np. z 7 kolejnych lat ubezpieczenia, jak również pominięcie lat pustych, w których wnioskodawca nie podlegał ubezpieczeniom w ogóle.
Natomiast dla ubezpieczonego, u którego niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, podstawę wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy stanowi podstawa wymiaru składki z faktycznego okresu ubezpieczenia, jeżeli wyłączną przyczyną, z powodu której nie można ustalić podstawy wymiaru renty z kolejnych 10 lat kalendarzowych, jest m.in. korzystanie z urlopu wychowawczego.
Żadna z tych sytuacji nie występuje w przypadku Państwa pracownicy, dlatego ustalenie podstawy wymiaru renty z 10 kolejnych lat kalendarzowych jest prawidłowe.
Obliczając podstawę wymiaru kapitału początkowego również przyjmuje się zarobki z 10 kolejnych lat kalendarzowych, ale wybranych z lat 1980-1998 lub z 20 lat wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (za okres nie później niż do 31 grudnia 1998 r.). Jednak podstawę wymiaru kapitału początkowego dla osób, które do 31 grudnia 1998 r. nie ukończyły 30. roku życia, można ustalić z faktycznego okresu ubezpieczenia.
Z uwagi na to, że 1 stycznia 1999 r. pracownica miała ukończone 26 lat - do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego ZUS mógł przyjąć faktyczny okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu, tj. zarobki od 1 maja 1995 r. do 31 grudnia 1998 r. Wskaźnik podstawy wymiaru ustalony na podstawie zarobków z tych lat został podzielony przez 4 (4 lata kalendarzowe, został przyjęty niepełny 1995 r.).
Wynika z tego, że do ustalenia podstawy wymiaru renty z tytułu niezdolności do pracy mogą być przyjęte zupełnie inne zarobki niż do obliczenia kapitału początkowego, mimo że podstawy te są ustalane dla tej samej osoby.
• art. 15 ust. 1 i ust. 6, art. 16-17, art. 174 ust. 3 i ust. 3a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.).
Agata Konarska
specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych
Orzecznictwo uzupełniające:
• Przyjęcie okresu faktycznego ubezpieczenia dla ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego zgodnie z zasadami określonymi w art. 174 ust. 3 w związku z art. 17 ust. 1 lub 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (DzU z 2004 r. nr 39, poz. 353 ze zm.) może mieć miejsce jedynie wówczas, gdy podstawy tej nie można obliczyć na zasadach przewidzianych w art. 174 ust. 3 w związku z art. 15 i 16 tej ustawy. (Uchwała Sądu Najwyższego z 13 maja 2004˙r., III UZP 11/03, OSNP 2004/16/287)
POTRZEBUJESZ POMOCY?