Harmonizacja polskiego prawa z prawem Unii Europejskiej w zakresie podatku od towarów i usług - cz. 2

Harmonizacja polskiego prawa z prawem Unii Europejskiej w zakresie podatku od towarów i usług (cz. II)

dr WOJCIECH MARUCHIN GLEISS LUTZ HOOTZ HIRSCH Biuro w Warszawie

1. Powstanie obowiązku podatkowego

1.1. Unormowania VI Dyrektywy EWG

Zgodnie z art. 10 VI Dyrektywy obowiązek podatkowy powstaje w momencie dostarczenia towaru lub wykonania usługi oraz dokonania zapłaty, gdy należność wpłacana jest na konto dostawcy przed wykonaniem usługi lub dostawą towaru.

Państwa członkowskie mogą ustalić inny moment powstania obowiązku podatkowego, nie później jednak niż:

a) z chwilą wystawienia faktury lub dokumentu odprawy celnej,

b) z chwilą otrzymania zapłaty,

c) po upływie określonej liczby dni, jeśli faktura lub dokumenty odprawy celnej nie zostały wystawione.

W wyroku z 26 października 1996 r., sygn. C-144/94, Europejski Trybunał Sprawiedliwości rozstrzygnął spór o to, jakie przepisy prawne należy stosować w przypadku, gdy regulacje VI Dyrektywy uznają za moment powstania obowiązku podatkowego chwilę wystawienia rachunku odpowiadającego polskiej fakturze VAT, a regulacje państwa członkowskiego uchwalone na podstawie upoważnienia zawartego w Dyrektywie przewidują, iż obowiązek podatkowy powstaje dopiero w momencie otrzymania zapłaty przez osoby dokonujące czynności opodatkowanych. ETS przyznaje pierwszeństwo regulacjom VI Dyrektywy, wskazując inny (wcześniejszy) moment powstania obowiązku, niż przewidują to wewnętrzne przepisy państwa członkowskiego¹.

W odniesieniu do towarów importowanych obowiązek podatkowy powstaje w momencie dopuszczenia ich do obrotu na obszarze jednego z krajów Unii Europejskiej.

1.2. Unormowania polskie

W art. 6 ust. 1 ustawodawca określił, iż obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania (dostarczenia), przekazania, zamiany, darowizny towarów lub wykonania usług, o których mowa w art. 2. Chwila wydania towaru decyduje również o powstaniu obowiązku podatkowego, w przypadkach gdy towar jest wysyłany odbiorcy lub wskazanej przez odbiorcę osobie trzeciej. W orzecznictwie NSA pojawiło się następujące stanowisko – wyrok z 9 marca 1995 r., sygn. SA/P 3015/94 – „...Obowiązek podatkowy w VAT nie jest związany z momentem zawarcia cywilnoprawnej umowy, lecz z momentem wydania towaru lub wykonania usługi i tylko wyjątkowo z momentem dokonania zapłaty...”. Odrębnie uregulowana została w ustawie polskiej kwestia powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do innych specyficznych transakcji, realizowanych na podstawie umów komisu, pośrednictwa czy też zlecenia etc. W tych przypadkach w chwili wydania przez sprzedawcę towaru nie zawsze znana jest ostateczna cena, po jakiej towar zostanie sprzedany; np. w umowie komisu komitent może jedynie określić komisantowi granice ceny. Stąd też przepis art. 6 ust. 3 określa, iż moment powstania obowiązku podatkowego przy dokonywaniu sprzedaży, będącej następstwem realizacji takich umów, pojawia się w chwili zapłaty za ten towar, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia wykonania umowy. Analogicznie do przepisów niemieckich – obowiązek podatkowy powstaje dopiero w momencie dokonania zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi.