Umowa o dzieło i zlecenia w praktyce

Zawierając umowę cywilnoprawną należy mieć na uwadze, że mimo nadania jej takiej nazwy może ona zostać uznana za umowę o pracę na skutek pozwu wniesionego przez pracownika lub inspektora pracy, co pociągnie za sobą negatywne konsekwencje dla przedsiębiorcy. Konstruując umowę cywilnoprawną trzeba zatem uważać, aby nie wprowadzać do niej takich elementów, które w razie wątpliwości będą świadczyły o pracowniczym charakterze zatrudnienia.

Wybór umowy

W praktyce gospodarczej, przy uwzględnieniu preferencji w zakresie oskładkowania, najczęściej wykorzystywana jest umowa o dzieło. Jednocześnie przy zawieraniu tej umowy popełnianych jest najwięcej błędów, ponieważ strony decydują się na nią w warunkach, w których taka umowa nie może być zawarta. Konsekwencje zawarcia umowy o dzieło w sytuacji, gdy nie było do tego podstaw, powstają nie tylko w obszarze prawa cywilnego. Negatywne skutki, co jest bardziej uciążliwe, powstają w zakresie prawa ubezpieczeń społecznych, powodując dla stron umowy konieczność zapłacenia składek na ubezpieczenia społeczne, jak również w obszarze prawa pracy.

Umowy cywilnoprawne w wątpliwych sytuacjach należy zatem zawierać rozważnie, a w skrajnych przypadkach wystrzegać się zamieszczania w nich takich elementów, które mogłyby wskazywać, że mimo nadanej jej nazwy jest to umowa o pracę. Nazwanie umowy umową o dzieło, umową o świadczenie usług czy umową zlecenia nie wykluczy bowiem uznania, że jest to umowa o pracę.

Co więcej, w opinii Sądu Najwyższego:

 (...) sąd może ustalić istnienie stosunku pracy nawet wtedy, gdy strony w dobrej wierze zawierają umowę cywilnoprawną, lecz jej treść lub sposób realizacji odpowiada cechom stosunku pracy (...) (wyrok z 3 czerwca 2008 r., sygn. akt I PK 311/07, OSNP 2009/19-20/258).