Zmiany w przepisach rodzicielskich od 2 stycznia 2016 r.

Przepisy ustawy z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa z 24 lipca 2015 r.) wprowadzają od 2 stycznia 2016 r. istotne zmiany w uprawnieniach pracowniczych związanych z pełnieniem funkcji rodzicielskich. Celem tej ustawy jest stworzenie rozwiązań ułatwiających godzenie życia zawodowego z obowiązkami rodzinnymi. Przyjęte rozwiązania dotyczą głównie zmian systemu urlopów związanych z wykonywaniem funkcji rodzicielskiej przez pracowników.

Ustawa wprowadza możliwość wymiany uprawnień urlopowych między rodzicami dziecka, niezależnie od tego, czy są oni objęci ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i macierzyństwa z tytułu posiadania statusu pracownika, czy też jedno z nich jest objęte takim ubezpieczeniem z tytułu prowadzenia innej działalności zarobkowej. W przypadkach określonych w ustawie będzie zatem możliwe korzystanie np. z części urlopu macierzyńskiego przez pracownika-ojca wychowującego dziecko, jeżeli ubezpieczona-matka dziecka zrezygnuje z pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego. Pracownik-ojciec wychowujący dziecko będzie także mógł korzystać np. z urlopu rodzicielskiego, jeżeli ubezpieczona-matka dziecka wykorzysta zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego.

Nowe przepisy dotyczą nie tylko pracowników (tj. osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę), lecz także policjantów, strażaków, żołnierzy zawodowych oraz funkcjonariuszy: Straży Granicznej, Służby Więziennej, Biura Ochrony Rządu, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Celnej, którzy pozostają w stosunku służby.

1. Podstawowy urlop macierzyński

Ustawa z 24 lipca 2015 r. w przepisach dotyczących podstawowego urlopu macierzyńskiego wprowadziła zmiany zapewniające wymienność uprawnień przysługujących pracownikom i innym ubezpieczonym w zakresie korzystania z urlopu macierzyńskiego i kolejnych płatnych urlopów związanych z urodzeniem dziecka. Urlop macierzyński rozpoczyna się od dnia porodu, zatem nie ma potrzeby składania wniosku o jego udzielenie (art. 183 § 2 k.p.). Wniosek o urlop macierzyński pracownica składa wówczas, gdy chce go wykorzystać przed planowanym terminem porodu. Podstawowy urlop macierzyński jest co do zasady dla pracownicy obowiązkowy.