USTALANIE, WYPŁATA I OCHRONA WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ W ORZECZNICTWIE

Michał Culepa

WSTĘP

Wynagrodzenie jest jednym z podstawowych zobowiązań pracodawcy. Dlatego wypłata i rozliczenie wynagrodzeń jest często przedmiotem spraw sądowych. Wiele spośród orzeczeń Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego zapadło już wiele lat temu, a mimo wszystko nadal są aktualne i zawierają cenne wskazówki dla pracodawców i pracowników.

W niniejszym opracowaniu zawarto najważniejsze i najnowsze orzecznictwo dotyczące wielu aspektów płacowych - od kwestii obowiązywania i sporządzania przepisów płacowych, przez rozliczanie wynagrodzeń, składniki płacowe, po problematykę ochrony wynagrodzenia. Znajomość tych orzeczeń może przyczynić się do jeszcze lepszego stosowania prawa.

USTALANIE WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ

Kodeks pracy w art. 77¹ przewiduje, że zasadniczym aktem prawa pracy, jaki reguluje kwestie płacowe, powinien być układ zbiorowy pracy. Nie jest on jednak popularnym sposobem na rozwiązywanie kwestii prawnopracowniczych. Według danych resortu pracy w kwietniu 2011 r. zarejestrowanych było w całym kraju zaledwie 170 ponadzakładowych układów zbiorowych pracy i 304 protokoły dodatkowe do tych układów, wliczając w to także układy "martwe", tj. niestosowane ze względu na utratę przez jedną ze stron zdolności do zawarcia układu zbiorowego. W efekcie znacznie częściej zastosowanie znajdują przepisy regulaminowe. Regulamin wynagradzania jest bowiem obligatoryjnym aktem płacowym dla każdego pracodawcy nieobjętego układem zbiorowym pracy, który zatrudnia więcej niż 20 pracowników. W niektórych przypadkach (np. w jednostkach samorządowych) istnieje ustawowy wymóg sporządzania przez pracodawców regulaminów wynagradzania bez względu na liczbę zatrudnionych (art. 39 ust. 1 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych, DzU nr 223, poz. 1458 ze zm.).

Przepisy płacowe

Regulamin wynagradzania, występujący najczęściej w roli podstawy prawnej indywidualnego określenia płacy danego pracownika, jest aktem normatywnym prawa pracy, o którym mowa w art. 9 § 1 k.p. Tym samym przy ustalaniu jego przepisów znaczenie ma również i to, czy pracodawca w danym zakresie miał prawo do wydania danego aktu płacowego.