ŚWIADCZENIA DLA PRACOWNIKA PO USTANIU STOSUNKU PRACY

Jan Pióro

WSTĘP

Rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy skutkuje po stronie pracodawcy obowiązkiem wypłaty różnego rodzaju świadczeń. Większość z nich musi być wypłacona ze względu na uregulowania zawarte w powszechnie obowiązujących przepisach.

Takimi świadczeniami są m.in.:

w odprawa w przypadku wygaśnięcia stosunku pracy z wyboru,

w pracownicza odprawa rentowa lub emerytalna,

w odprawa pośmiertna,

w odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony (w trybie art. 36¹ Kodeksu pracy),

w odprawa pieniężna przysługująca zwalnianym z przyczyn niedotyczących pracownika (tzw. odprawa z tytułu zwolnień grupowych),

w ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.

Inne świadczenia powinny być wypłacone ze względu na negatywne zachowania pracodawcy lub niekorzystne skutki zatrudnienia, jak np.:

w odszkodowanie w przypadku rozwiązania przez pracownika bez wypowiedzenia umowy o pracę z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków wobec pracownika,

w odszkodowanie w razie konieczności niezwłocznego rozwiązania z młodocianym umowy o pracę zagrażającej zdrowiu młodocianego,

w odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia umowy o pracę z powodu śmierci pracodawcy będącego osobą fizyczną,

w odszkodowanie z tytułu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia albo rozwiązania umowy o pracę,

w naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy oraz

w świadczenia dla pracownika, który rozwiązał umowę o pracę wskutek mobbingu.

Istnieją także świadczenia umowne, będące dla pracownika swoistym zadośćuczynieniem za znaczące ograniczenie możliwości zarobkowania po zakończeniu zatrudnienia. Należy do nich odszkodowanie umowne z tytułu zakazu prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy po ustaniu zatrudnienia.

ROZWIĄZANIE BEZ WYPOWIEDZENIA UMOWY O PRACĘ PRZEZ PRACOWNIKA

Regulacja prawna rozwiązania bez wypowiedzenia umowy o pracę ma ścisły związek z najogólniej pojmowanym pojęciem "treść stosunku pracy" rozumianym jako wzajemne zobowiązania stron (art. 55 § 1 k.p.). Niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez pracodawcę obowiązków wynikających ze stosunku pracy, mające charakter ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika, legitymizuje pracownika do możliwości rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.