Ścigany pracodawca. Uprawnienia kontrolne organów podatkowych

Prowadzenie własnej firmy w systemie gospodarki rynkowej nie należy do najłatwiejszych zadań. Przedsiębiorcy ponoszą znaczące koszty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zawarcie umowy o pracę z pracownikiem powoduje po stronie pracodawcy powstanie licznych obowiązków na gruncie prawa podatkowego. Przedsiębiorcy wskazują, że do najbardziej znaczących kosztów związanych z prowadzeniem własnej firmy należą koszty związane z zatrudnieniem pracowników. Koszty te stanowią dla pracodawcy nie tylko wynagrodzenia wypłacane pracownikom, ale również obciążenia związane z koniecznością płacenia należności podatkowych i składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W praktyce występują sytuacje, iż pracodawcy podejmują działania mające na celu ograniczenie dodatkowych obciążeń finansowych związanych z opłacaniem podatków i składek.

Praktyka podatkowa wskazuje, iż tego typu działania przedsiębiorców mogą spowodować przykre następstwa natury podatkowej. Działania pracodawców podyktowane chęcią zminimalizowania obciążeń związanych z zatrudnieniem pracowników mogą być uznane przez przedstawicieli fiskusa za działania niezgodne z przepisami podatkowymi.

W prawie podatkowym obowiązuje zasada samoobliczenia zobowiązania podatkowego. Przyjęcie tej zasady oznacza w praktyce obowiązek deklarowania podstawy opodatkowania i innych danych potrzebnych do obliczenia podatku przez sam podmiot zobowiązany do uiszczenia należności podatkowej. Konsekwencją stosowania tej zasady jest konieczność dokonywania weryfikacji rozliczeń z fiskusem przez organy podatkowe i organy kontroli skarbowej.

Kontrola podatkowa i skarbowa prowadzone są według ujednoliconych zasad wynikających z przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (DzU nr 137, poz. 926 ze zm.). W przypadku czynności kontrolnych z zakresu kontroli skarbowej pewne różnice wynikają z ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (DzU z 2004 r. nr 8, poz. 65 ze zm.). Dla kontrolowanego szczególnie istotne są przepisy określające zakres praw i obowiązków.