ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI

Przepisy regulujące problematykę odpowiedzialności materialnej pracowników zostały zawarte w dziale piątym Kodeksu pracy. Rozdział pierwszy tego działu (art. 114-122 k.p.) reguluje odpowiedzialność pracowników za szkodę wyrządzoną pracodawcy, tzn. takie sytuacje, w których odpowiedzialność spoczywa na pracowniku, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych wyrządza ze swojej winy szkodę majątkową pracodawcy. Natomiast rozdział drugi (art. 124-127 k.p.) określa szczegółowo zasady odpowiedzialności za mienie powierzone pracownikowi do zwrotu albo do wyliczenia.

Ze względu na obszerność tematu niniejsze opracowanie zostało podzielone na części, w których po kolei zostaną omówione wszystkie najważniejsze zagadnienia związane z problematyką odpowiedzialności materialnej pracowników.

Dla zaistnienia odpowiedzialności materialnej pracowników, której podstawą jest zawinione niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych, niezbędne jest łączne spełnienie czterech przesłanek.

Obowiązki pracownika, które mogą zostać naruszone wskutek jego działania lub zaniechania, wynikają nie tylko z umowy o pracę czy poleceń przełożonych, ale również z przepisów prawa i zwyczajów. Pogląd ten został wyrażony w orzeczeniu Sądu Najwyższego z 19 kwietnia 1979 r., (IV PR 123/79) w którym stwierdzono, że wykonywanie obowiązków pracowniczych obejmuje nie tylko wykonywanie czynności wynikających z umówionego rodzaju pracy lub z poleceń przełożonych, ale także czynności wykraczające poza umówiony rodzaj pracy podejmowane w interesie i na rzecz pracodawcy. Praktyka pokazuje, że najczęściej naruszanymi obowiązkami są: obowiązek sumiennego i starannego wykonywania pracy, a także obowiązek dbałości o dobro pracodawcy. Pomocny przy ustalaniu, czy miało miejsce takie naruszenie, może być art. 100 k.p., który zawiera otwarty katalog obowiązków. Sąd Najwyższy w wyroku z 5 maja 1999 r. (I PKN 680/98, OSNAP 2000/13/513) stwierdził, że