Rabaty, bonifikaty, upusty i skonta - w podatkach i rachunkowości

Obniżenie ceny: W podatku VAT obrót zmniejsza się o kwoty udokumentowanych, prawnie dopuszczalnych i obowiązkowych rabatów (bonifikat, upustów, uznanych reklamacji i skont). Rabaty pomniejszają obrót, gdy zostały przyznane w ciągu roku od dnia wydania towaru lub świadczenia usługi. Natomiast rabaty udzielone z tytułu i w okresie gwarancji lub rękojmi pomniejszają obrót, nawet gdy zostały przyznane po upływie roku od dnia wydania towaru lub świadczenia usługi. Przychód z działalności gospodarczej stanowią przychody należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości udzielonych bonifikat i skont.

Polskie prawo cywilne zakłada stosowanie zasady swobody umów. Wynika ona z art. 353¹ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zasada ta odnosi się także do swobody stron w kształtowaniu ceny sprzedawanych towarów i świadczonych usług. Gospodarcze uwarunkowania trans- akcji dokonywanych przez przedsię-biorców zmuszają ich do zmiany ceny w stosunku do wcześniejszych ustaleń (cenników, umów itp.). Działania takie określane są jako udzielanie rabatów, bonifikat, upustów lub skont.

Swoboda stron w ustalaniu ceny nie jest nieograniczona. Jako przykład można przywołać art. 15 ust. 3 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, zgodnie z którym czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie małym przedsiębiorcom, w rozumieniu ustawy - Prawo działalności gospodarczej, dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub usług w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m² po cenie nieuwzględniającej marży handlowej. Stosowanie rabatów nie jest możliwe także w przypadku cen ustalanych urzędowo.

Ponadto w stosunku do niektórych usług i towarów zostały określone przez prawo sztywne zasady wyznaczania cen. Zgodnie z art. 45 ust. 1 ustawy - Prawo energetyczne taryfy dla paliw gazowych, energii elektrycznej i ciepła powinny zapewniać pokrycie kosztów uzasadnionych działalności przedsiębiorstw energetycznych w zakresie: wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji lub obrotu paliwami i energią, kosztów modernizacji, rozwoju i ochrony środowiska oraz ochronę interesów odbiorców przed nieuzasadnionym poziomem cen.