Upadłość konsumencka

RAFAŁ DRZAZGA

Stan prawny na 5 maja 2009 r.

Ogłoszenie upadłości

W przeciwieństwie do innych podmiotów objętych postępowaniem upadłościowym, przy upadłości konsumenckiej jedynym uprawnionym do zgłoszenia wniosku o upadłość jest sam dłużnik. Ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz.U. nr 60, poz. 535 z późn. zm.) przewiduje, że ogłoszenie upadłości dla osób fizycznych będzie możliwe tylko w przypadku, kiedy ich niewypłacalność powstała wskutek wyjątkowych i niezależnych od nich okoliczności. Oprócz tych ocennych warunków wprowadzono również ograniczenia czasowe. Ogłoszenie bankructwa będzie możliwe raz na 10 lat. Taki okres pomiędzy oddłużeniami jest równoznaczny z okresem przedawnienia roszczeń cywilnych. Sąd będzie mógł ogłosić upadłość dłużnika wtedy, gdy stanie się on niewypłacalny. Od maja tego roku dłużnika uważa się za niewypłacalnego wtedy, gdy nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych.

Dotychczasowa definicja niewypłacalności obejmowała niemożliwość spłacania przez dłużnika również zobowiązań niepieniężnych. Ta sytuacja dotyczyła głównie dłużników niebędących osobami fizycznymi. Jednak od 1 maja 2009 r. uległa zmianie definicja niewypłacalności. Obecnie niewykonywanie zobowiązań pieniężnych, w stosunku do których upłynął termin przedawnienia, a więc tzw. zobowiązań naturalnych, nie skutkuje powstaniem po stronie dłużnika niewypłacalności. W związku z tym nie powinien on składać wniosku o upadłość. Zgodnie z orzeczeniem SN z dnia 12 lutego 1991 r. (sygn. akt III CRN 500/90, opubl. OSNCP z 1992 r., nr 7-8, poz. 137) wymagalność zobowiązania (w tym pieniężnego) oznacza stan, w którym wierzyciel ma prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Termin zobowiązania pieniężnego może wynikać z umowy, orzeczenia sądowego, decyzji administracyjnej, właściwości zobowiązania lub wezwania do jego spełnienia. W wyjątkowych wypadkach można żądać spełnienia zobowiązania pieniężnego bez względu na zastrzeżony termin, np. gdy w skutek okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność, zabezpieczenie wierzytelności uległo znacznemu zmniejszeniu. Ponadto znowelizowany art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego i naprawczego ogranicza pojęcie niewypłacalności dłużnika do sytuacji gdy nie wykonuje on swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Chodzi więc o zobowiązania w liczbie mnogiej, a więc co najmniej dwóch wierzycieli po jednej stronie i dłużnik po drugiej. Taki pogląd utrwalony jest w doktrynie. Ponieważ przepis ten nie został wyłączony w rozwiązaniach dotyczących upadłości konsumenckiej, to w oparciu o jego treść należy ustalać, kiedy doszło do niewypłacalności konsumenta.