Swoboda przepływu usług oraz prowadzenia działalności gospodarczej

Usługi mają ogromne znaczenie dla gospodarek narodowych wszystkich państw świata, w tym również dla gospodarki narodowej każdego z państw członkowskich UE. W czasach tworzenia się społeczeństw informacyjnych i globalizacji rynku światowego udział usług w produkcie krajowym brutto jest znaczący i stale się zwiększa. Stąd też w ramach rynku wewnętrznego Wspólnot Europejskich, a później Unii Europejskiej dość wcześnie pojawiła się potrzeba liberalizacji przepływu usług, podejmowania oraz prowadzenia działalności gospodarczej.

W 1961 r. przyjęty został powszechny program znoszenia ograniczeń w swobodzie świadczenia usług i swobodnym prowadzeniu działalności gospodarczej. W jego ramach zostały opracowane i wydane dyrektywy dotyczące liberalizacji prowadzenia działalności gospodarczej oraz świadczenia usług. Realizacja programu napotykała jednak wiele przeszkód ze strony poszczególnych państw członkowskich. Jeszcze w latach siedemdziesiątych krajowe organy wymiaru sprawiedliwości wielu państw członkowskich powoływały się na niemożność pełnego wdrożenia i stosowania swobody świadczenia usług i prowadzenia działalności gospodarczej z uwagi na brak prawa wtórnego, które implementowałoby odpowiednie postanowienia Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Efektem tego typu orzeczeń sądów krajowych było przyjęte przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości (ETS) stanowisko dotyczące bezpośredniej stosowalności postanowień art. 43 i 49 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską dotyczących swobody przepływu usług oraz prowadzenia działalności gospodarczej. Wyrażając powyższe stanowisko, Trybunał stwierdził, iż przepisy te tworzą prawa, których adresatami są jednostki funkcjonujące w państwach członkowskich i które to prawa powinny być przez państwa członkowskie przestrzegane. Ponadto ETS uznał, iż od obowiązujących w zakresie swobody świadczenia usług i prowadzenia działalności gospodarczej przepisów Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską nie wolno odstępować ze względu na wydane akty prawa wtórnego (lub ich brak), ponieważ one powinny jedynie przyczyniać się do ułatwienia przyjęcia swobody świadczenia usług i prowadzenia działalności gospodarczej, nie mogą zaś tej swobody warunkować. Orzeczenia ETS przyczyniły się do przyspieszenia wprowadzenia w życie swobody przepływu usług i prowadzenia działalności gospodarczej, nie przełamały jednak wszystkich barier, jakie implementacja tej swobody napotykała na swojej drodze.