Karty płatnicze w obrocie gospodarczym

Karty płatnicze w obrocie gospodarczym

dr Jacek Kukulski

Stan prawny na 3 lipca 2001 r.

Wszystkie liczące się na polskim rynku finansowym banki mają w swej ofercie co najmniej jeden rodzaj karty płatniczej objętej jakimś systemem międzynarodowym. Niektóre oferują nawet kilka rodzajów kart akceptowanych w kraju bądź za granicą. Upowszechnienie kart płatniczych w Polsce na podobną skalę jak w innych krajach europejskich niesie ze sobą problemy związane z ustaleniem wzajemnych praw i obowiązków podmiotów uczestniczących w rozliczeniach za pośrednictwem tych kart. Mimo znacznego wzrostu liczby transakcji z udziałem kart płatniczych, nadal niewielu ich posiadaczy zdaje sobie sprawę, że stanowią one stosunki prawne. Na taki stan rzeczy ma bez wątpienia wpływ łatwość uzyskania karty od emitenta i banalność czynności związanych z jej funkcjonowaniem. Podstawową jednak przyczyną jest brak regulacji prawnych nowego zjawiska oraz instytucji, do których zadań należałaby rzetelna promocja kart płatniczych.

Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka kart płatniczych przez wskazanie najważniejszych kwestii, których znajomość z punktu widzenia klienta banku powinna wydatnie pomóc mu w razie jakichkolwiek problemów między nim a bankiem – wydawcą karty. Na uwagę zasługuje przede wszystkim to, że umowa o wydanie i używanie bankowej karty płatniczej (umowa karty płatniczej) ustala odrębny stosunek prawny od stanowionego umowami rachunku bankowego i kredytu. Te ostatnie mogą być jedynie wykorzystane do uregulowania niektórych kwestii związanych z ustaleniem podstawy udostępnienia środków finansowych do rozliczeń z wykorzystaniem karty płatniczej.

Poza zakresem rozważań znalazły się karty należące do tzw. sfery niebankowej, obejmującej takich wydawców, jak: domy towarowe, hotele, restauracje, organizacje klubowe, przedsiębiorstwa wynajmu samochodów lub towarzystwa naftowe.

W opracowaniu uwzględniono szerszy aspekt kart płatniczych jako elementu handlu elektronicznego. Natomiast w omówieniu aktualnego stanu prawnego umów karty płatniczej zawieranych przez polskie banki oparto się głównie na podstawie analizy regulaminów bankowych – głównego źródła tych umów. Krótkim rozważaniom poddano również ocenę poszczególnych rodzajów kart płatniczych, pełnionych przez nie funkcji oraz ich związku z innymi instytucjami prawnymi.