Zwolnienie od podatku według VI Dyrektywy i projektu ustawy

Przypomnijmy, że - stosownie do art. 20 ust. 2 ustawy o VAT - podatnik może zmniejszyć podatek należny o kwotę podatku naliczonego związaną ze sprzedażą opodatkowaną, natomiast - na podstawie art. 25 ust. 1 pkt 1 - obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się do nabywanych przez podatnika towarów lub usług służących do wytworzenia lub odprzedaży towarów bądź świadczenia usług zwolnionych od podatku. Ponadto podatników zwolnionych od podatku albo wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku nie dotyczy większość spośród tzw. obowiązków instrumentalnych związanych z funkcjonowaniem i rozliczaniem podatku, tj. obowiązek dokonania zgłoszenia rejestracyjnego, składania deklaracji podatkowych, prowadzenia ewidencji sprzedaży i zakupów czy wystawiania faktur. W praktyce ich sytuacja jest zbliżona do sytuacji przedsiębiorców, którzy nie są podatnikami VAT. W szczególności - ze względu na brak prawa do odliczenia - spoczywa na nich, tj. finalnych odbiorcach (konsumentach), ekonomiczny ciężar podatku. Podobnie rozstrzyga tę kwestię VI Dyrektywa.

W dyrektywie uregulowano zarówno zwolnienia przedmiotowe, jak i podmiotowe. Szczególnie wiele miejsca poświęcono tym pierwszym, które zostały podzielone na zwolnienia obowiązujących na terytorium kraju, zwolnienia dotyczące importu, zwolnienia dotyczące eksportu, transakcji podobnych i transportu międzynarodowego oraz zwolnienia związane z międzynarodowym przepływem towarów (art. 13-16). Część tych przepisów ma charakter bezwzględnie wiążący, a więc Państwa Członkowskie mają obowiązek wprowadzenia tych zwolnień do swoich systemów podatkowych. Część natomiast ma postać opcji, co oznacza, że dyrektywa dopuszcza ich stosowanie, ale nie nakłada na kraje członkowskie obowiązku wprowadzenia.