Szczególny tryb rozliczania VAT przez małego podatnika

W odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność gospodarczą o stosunkowo niewielkim rozmiarze ustawa z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) wprowadziła szczególnego rodzaju regulacje prawne, umożliwiające kwartalne rozliczenie VAT oraz przyjęcie tzw. metody kasowej, w której dla rozliczenia podatku nabiera zasadniczego znaczenia moment uregulowania należności. Regulacje te znajdują zastosowanie do tzw. małych podatników. Według rządowego uzasadnienia wprowadzenie od 1 października 2002 r. wspomnianej instytucji ma posłużyć złagodzeniu obciążeń podatkowych z tytułu VAT poprzez ułatwienie i rozszerzenie okresu rozliczenia tego podatku. Konsekwencją przyjęcia takiego rozwiązania są zmiany w terminach składania deklaracji i wpłacie VAT oraz w możliwości złożenia korekty zwiększającej wysokość podatku naliczonego przez małych podatników. Ponadto nowe regulacje powodują określone skutki dla podatników, którzy dokonują nabycia towarów i usług od małych podatników.

Małym podatnikiem może zostać, co do zasady, każdy podatnik VAT. Ustawa wprowadza jednak w tym zakresie istotne ograniczenie, związane przede wszystkim z wartością sprzedaży osiągniętej przez podatnika.

Zgodnie z art. 4 pkt 17a ustawy małym podatnikiem może zostać podatnik, u którego wartość sprzedaży, a także wartość eksportu towarów i usług, nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej 800 000 euro (tzw. kwota graniczna). Chodzi tu o wartość sprzedaży (w tym eksportu) uzyskanej przez podatnika w poprzednim roku podatkowym. Wartość sprzedaży we wcześniejszych latach podatkowych, nawet gdyby znacząco przekroczyła kwotę graniczną, nie ma w tym zakresie znaczenia. Należy przy tym zauważyć, że wymienioną w ustawie kwotę należy traktować jako kwotę brutto (z należnym VAT). Co prawda, nie wynika to wprost z przepisów ustawy. Przyjmuje się jednak, że gdyby miała to być kwota zmniejszona o należny VAT (netto), ustawodawca jednoznacznie wskazałby na ten fakt, tak jak w przypadku innych regulacji prawnych (np. art. 29 ust. 2 ustawy).