Prawnopodatkowe skutki umorzenia udziałów

Kodeks spółek handlowych reguluje trzy sposoby umarzania udziałów lub ich części, co ma miejsce w przypadku udziałów podzielnych. Mianowicie chodzi o:

• umorzenie dobrowolne - dokonane na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników, po wyrażeniu indywidualnej zgody przez wspólnika, którego udziały mają być umorzone; może ono nastąpić za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia,

• umorzenie przymusowe - dokonane na podstawie uchwały zgromadzenia wspólników, bez indywidualnej zgody wspólnika, które następuje zawsze za wynagrodzeniem,

• umorzenie automatyczne - które następuje wyjątkowo, bez uchwały wspólników, po ziszczeniu się określonego w umowie spółki zdarzenia, określane również w doktrynie jako umorzenie szczególne. Do tego rodzaju umorzenia stosuje się przepisy o umorzeniu przymusowym.

W kodeksie spółek handlowych można wyodrębnić dwa rodzaje umorzenia udziałów. Umorzenie, które następuje oraz Umorzenie połączone z obniżeniem kapitału zakładowego jest skuteczne dopiero z chwilą zgłoszenia do sądu rejestrowego obniżenia kapitału zakładowego. Stanowi wtedy jednocześnie zmianę umowy spółki, przez co wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Umorzenie bez konieczności dokonania obniżenia kapitału zakładowego może nastąpić tylko z czystego zysku. Polega ono na zmniejszeniu liczby udziałów, przy zachowaniu na niezmienionym poziomie wielkości kapitału zakładowego. W tym przypadku umorzenie następuje w sposób odformalizowany, bez zmiany umowy spółki, czyli bez konieczności zachowania formy aktu notarialnego uchwały zgromadzenia wspólników. Przy umorzeniu z czystego zysku wypracowanego w danym roku obrotowym albo skumulowanego zysku z lat poprzednich, przenoszonego na kapitały (fundusze) rezerwowe, wspólnicy albo otrzymują realną cenę za swoje udziały, nie czekając na likwidację majątku spółki i w odformalizowany sposób wychodzą ze spółki, albo - w przypadku ich pozostania w spółce - pozostałe, nieumorzone udziały zwiększają w rzeczywistości swoją wartość i wzmacniają siłę reprezentowanych przez nie praw udziałowych.