10 lat VAT w Polsce

5 lipca 1993 r. weszła w życie ustawa z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz.U. Nr 11, poz. 50 ze zm.) oraz szereg przepisów wykonawczych do tej ustawy. Ustawa zastąpiła obowiązujące poprzednio dwie ustawy:

- z 16 grudnia 1972 r. o podatku obrotowym (Dz.U. z 1983 r. Nr 43, poz. 191 ze zm.),

- z 26 lutego 1982 r. o opodatkowaniu jednostek gospodarki uspołecznionej (Dz.U. z 1987 r. Nr 12, poz. 77 ze zm.).

Wejście w życie nowej ustawy oraz utrata mocy ustaw poprzednio obowiązujących w zasadniczy sposób zmieniło w Polsce system podatków pośrednich (m.in. VAT), zastępując funkcjonujący przez wiele lat podatek obrotowy.

Wprowadzenie ustawy o VAT zostało uzasadnione:

- dążeniem do zwiększenia wpływów budżetowych,

- koniecznością uszczelnienia systemu podatkowego (obowiązujący poprzednio podatek obrotowy powstał w zasadniczo innej sytuacji ustrojowej),

- dostosowaniem przepisów do wymagań Unii Europejskiej (unowocześnienie systemu podatkowego).

W dalszej części zostaną przedstawione kolejne zmiany w funkcjonowaniu przepisów o VAT w ostatnich 10 latach. Od początku istnienia tego podatku w Polsce przepisy te były oceniane przez podatników jako szczególnie skomplikowane. Istotnie, o znacznym ich skomplikowaniu, a w konsekwencji trudnościach z interpretowaniem zarówno przez podatników, jak i organy podatkowe świadczy liczne orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego. Orzecznictwo tych organów w znacznym zakresie przyczyniło się do wyjaśnienia licznych wątpliwości interpretacyjnych. Dlatego w dalszej części także zagadnienie orzecznictwa zostanie poruszone szerzej.