Szacowanie obrotu przez organ podatkowy

Szacunek - to określenie wartości materialnej czegoś, ocena, oszacowanie, otaksowanie.

Taka definicja szacunku zawarta jest w „Słowniku języka polskiego” PWN (Warszawa 1992, tom III, s. 389).

Zgodnie z dyspozycją art. 23 § 1 Ordynacji podatkowej (Dz.U. z 1997 r. Nr 137, poz. 926 ze zm.) organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli brak jest danych niezbędnych do jej określenia, a także gdy dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodatkowania.

Organ podatkowy odstąpi od określenia podstawy opodatkowania w drodze oszacowania, jeżeli dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postępowania, pozwalają na określenie podstawy opodatkowania.

Zgodnie z tym mająca szczególny charakter instytucja oszacowania może być zastosowana do określenia obrotu jedynie w szczególnych sytuacjach - w przypadku wykazania braku danych niezbędnych do jego obliczenia, a więc gdy nie ma możliwości ustalenia podstawy opodatkowania na podstawie istniejących danych. Dopiero brak lub nierzetelność wszystkich dowodów, takich jak dane wynikające z prowadzonych ksiąg rachunkowych, ewidencji, remanentów, a także dokumentów źródłowych sprzedaży, takich jak faktury VAT, faktury korygujące, rachunki - daje organowi podatkowemu prawo do przeprowadzenia szacunku.

Pojęcie braku danych obejmuje nie tylko całkowity brak danych, lecz także nieścisłość, niekompletność lub nieadekwatność danych, które są wymagane i niezbędne do obliczenia podstawy opodatkowania.

Ustalenie w drodze szacunkowej wielkości nawet pojedynczego elementu wchodzącego w skład podstawy opodatkowania powoduje, że cała podstawa nabiera cech podstawy opodatkowania ustalonej w drodze szacunkowej, o której mowa w art. 23 § 1 Ordynacji.