Doradca Podatnika 48/2001 z 01.12.2001 [dodatek: Księgowość, str. 7]
Data publikacji: 01.12.2001
Konsolidacja sprawozdań finansowych spółek powiązanych
Na potrzeby konsolidacji wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje powiązań:
• dające jednej spółce kontrolę nad drugą,
• umożliwiające jednej spółce wywieranie znacznego wpływu na drugą.
POWIĄZANIA MIĘDZY JEDNOSTKAMI
W pierwszym przypadku zazwyczaj warunek ten będzie spełniony, gdy spółka-matka posiada ponad 50 proc. udziałów (z prawem głosu) w innej spółce (zależnej), w drugim zaś - gdy wspomniany pakiet mieści się w granicach od 20 do 50 proc. (wówczas mamy do czynienia ze spółką stowarzyszoną).
Są to jednak bardzo proste przykłady, natomiast w praktyce często pojawiają się przypadki wieloszczeblowych powiązań, gdy jedna spółka może pośrednio „posiadać” udziały w drugiej spółce dzięki posiadaniu udziałów w jeszcze innej spółce.
Oto przykładowe możliwości powiązań między spółkami:

Wyjaśnienie: A kontroluje B, B zaś kontroluje C, czyli A kontroluje również C.

Wyjaśnienie: A kontroluje B, B zaś kontroluje C, czyli A kontroluje C - kontrola jest dodatkowo „wzmocniona” przez bezpośredni udział A w C w postaci 6 proc.

Wyjaśnienie: A kontroluje B, B zaś posiada znaczący wpływ na C - czyli tym samym A również posiada znaczący wpływ na C.
Jak wykazano, istnieje wiele wariantów powiązań. Ustalenie, kiedy przy powiązaniach bezpośrednich i pośrednich mamy do czynienia ze spółką zależną lub stowarzyszoną, wymaga szczegółowej analizy powiązań między spółkami. Przy powiązaniach pośrednich istotny jest stan faktyczny, nie zaś czysta kalkulacja matematyczna posiadanych w sposób pośredni udziałów. Innymi słowy, jeśli A kontroluje B, B zaś - odpowiednio C, automatycznie A sprawuje kontrolę nad C, aczkolwiek (odwołując się do wcześniejszego przykładu) A posiada „efektywnie” w C: 75 proc. x 55 proc. = 41,25 proc. udziałów, czyli poniżej 50 proc. W tym momencie najważniejszy jest stan faktyczny (zasada przewagi treści nad formą), według którego obie spółki są zależne od A. Powyższe wyliczenie byłoby jednak bardzo przydatne do sporządzania skonsolidowanego sprawozdania finansowego