Finanse samorządów – trudna teraźniejszość, niejasna przyszłość

Dokonane w minionych latach zmiany w systemie podatków dochodowych przełożyły się na problemy finansowe jednostek samorządu terytorialnego. Proponowany obecnie nowy system finansowania nie przywróci odpowiedniego poziomu dochodów. Co więcej – będzie oparty przede wszystkim na transferach pochodzących z budżetu państwa

1 Trójpodział dochodów samorządowych

W strukturze dochodów samorządowych wyróżnia się trzy kategorie dochodów: dochody własne, subwencje i dotacje. Zarówno konstytucja, jak i Europejska Karta Samorządu Lokalnego (w odniesieniu do gmin i powiatów) wskazują, że dochody własne powinny stanowić największą część dochodów. Nie jest to przypadek. Kluczową cechą samorządności jest samodzielne zaspokajanie zbiorowych potrzeb we własnym imieniu i na własny rachunek. Członkowie poszczególnych wspólnot samorządowych muszą mieć świadomość, że to, ile w podatkach i opłatach wnoszą na rzecz swoich społeczności, determinuje liczbę i jakość usług publicznych. W sytuacji, gdy podstawą gospodarki finansowej stają się transfery z budżetu państwa – czy to ogólne (subwencje), czy celowe (dotacje) – znika to powiązanie. Obywatele zaczynają się domagać coraz więcej bez wnoszenia własnego wkładu. W obecnych uwarunkowaniach jedynie powiaty nie mają spełnionego tego warunku. Największą część ich dochodów stanowią subwencje.