opinia

Przepisy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich wymagają kolejnych zmian

Minął ponad rok od wejścia w życie ustawy z 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U. z 2022 r. poz. 1700 ze zm.). Zaczęła ona obowiązywać 1 września 2022 r., a jej zadaniem jest kształtowanie nowego modelu reakcji państwa na zachowania contra legem osób nieletnich. Zastąpiła w tym zakresie obowiązującą od ponad 40 lat ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich. Czas więc na pierwsze podsumowania, czy nowe przepisy realizują stawiane przed nimi cele.

Zasadniczym powodem wprowadzenia tych regulacji była potrzeba dopasowania stanu prawnego do zmian, które zaszły w ciągu ostatnich dekad w rzeczywistości społecznej. Ponadto – uporządkowanie i usystematyzowanie materii dotyczącej spraw nieletnich zarówno na etapie postępowania rozpoznawczego, jak i wykonawczego (patrz: uzasadnienie rządowego projektu ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, druk sejmowy nr 2183).

Komisja dobrze się sprawdza

Zacznijmy od pozytywów – dotychczasowa praktyka orzecznicza zdaje się potwierdzać, że ustawodawcy udało się w znacznym stopniu rozwiązać dość palący problem, jak wyznaczać placówki psychiatryczne, w których ma być wykonywany orzeczony przez sąd wobec nieletniego środek leczniczy. Według poprzednio obowiązującej ustawy zadanie to spoczywało na barkach sądu, któremu jednak nie dano żadnych narzędzi do jego skutecznej realizacji. Nierzadko szpitale odmawiały wykonania postanowień sądowych (i to bez jakiegokolwiek uzasadnienia albo z uzasadnieniem, którego sąd nie miał możliwości zweryfikować, np. jako powód podawano brak miejsc). Takie rozwiązanie sprowadzało sąd do roli petenta placówek leczniczych zdanego na ich dobrą lub złą wolę w zakresie przyjęcia nieletniego.