analiza

Nowości w prawie spadkowym to raczej łatanie dziur niż jakościowa zmiana

Polskie prawo spadkowe znajduje się ostatnio w rękach reformatorów, którzy próbują dostosować je do aktualnych trendów światowych. Widać to w zmianach wynikających z wchodzącej w życie 15 listopada 2023 r. nowelizacji kodeksu cywilnego (Dz.U. z 2023 r. poz. 1615). Warto jednak przepisy te przeanalizować w nieco szerszym kontekście i odpowiedzieć na pytanie, czy rzeczywiście są przejawem tendencji aktualizacyjnych, czy też jest to wyłącznie działanie pozorne.

Zmiana prawa spadkowego dotyczy prawa materialnego i prawa procesowego. Dotyka wielu luźno powiązanych zagadnień i wydaje się na pierwszy rzut oka, że jest to bardziej łatanie dziur i sztukowanie istniejącej regulacji niż jakościowa wymiana. Moim zdaniem ustawa przewiduje tylko jedną dużą zmianę o charakterze usprawniającym, reszta usprawnia postępowanie spadkowe tylko przy okazji albo wręcz je utrudnia. O wiele większe zmiany w prawie spadkowym wprowadziła ustawa o fundacji rodzinnej (Dz.U. z 2023 r. poz. 326).

Zdecydują rodzice

Nowelizacja odchodzi od prostej reguły, że do odrzucenia spadku w imieniu dzieci praktycznie zawsze będzie potrzebne postanowienie sądu rodzinnego, wyrażające zgodę na taką czynność. Reguła istniejąca w prawie polskim do 15 listopada 2023 r. obowiązuje m.in. w Niemczech. Na niemieckim prawie spadkowym Polska wzorowała się przy projektowaniu własnych regulacji. Podobne przepisy obowiązują również w Austrii.