Fundacje rodzinne w pytaniach i odpowiedziach

Fundacja rodzinna to zupełnie nowa w polskim porządku prawnym forma prawna utworzona przede wszystkim dla przedsiębiorstw rodzinnych jako poświęcona im forma sukcesji. Ale nie tylko. Cel ustawy jest szeroki i choć sukcesja jest kluczowa, to inne ważne rodzinne cele (np. stworzenie wspólnego majątku z żoną przy jednoczesnej rozdzielności majątkowej) czy choćby tylko prewencja przed utratą kontroli (gdy jest kilku wspólników niespokrewnionych i chcieliby mieć pewność, z kim prowadzić biznes, gdyby którego z nich zabrakło) też są ważne. Fundację rodzinną będzie można utworzyć w celu gromadzenia majątku, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na ich rzecz. Pierwsze takie podmioty będą mogły powstawać w Polsce już od 22 maja 2023 r. Wtedy bowiem zacznie obowiązywać ustawa z 26 stycznia br. o fundacjach rodzinnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 326).

Takie fundacje będą mocno elastyczne, jeśli chodzi o ich działalność. To fundator dowolnie określi w statucie krąg beneficjentów (mają nim być osoby fizyczne lub organizacje pożytku publicznego) oraz szczegółowy cel fundacji rodzinnej. Choć w nazwie znajduje się słowo „fundacja”, nowy podmiot ze znanymi nam fundacjami praktycznie nie ma wiele (żeby nie powiedzieć nic) wspólnego.

Obecnie firmy rodzinne prowadzone w Polsce (w formie jednoosobowych działalności gospodarczych, spółek osobowych, ewentualnie kapitałowych) nie mają narzędzi prawnych, które gwarantowałyby pełną kontrolę nad sukcesją czy utrzymaniem firmy w kolejnych pokoleniach. Stworzenie fundacji rodzinnych zdecydowanie to ułatwi. Nowe regulacje przyjdą z pomocą np. w sytuacji, gdy jest kilku wspólników spółek, którzy nie widząc, kto będzie ich wspólnikiem w przyszłości, niepokoją się o losy fundacji. Chodzi o sytuację, w której miałoby dojść do spadkobrania i pojawiającą się wraz z tym wątpliwość, czy wówczas nie powstanie przez jakiś czas pat decyzyjny, gdy nie będą wiedzieć, kto jest nowym wspólnikiem (szczególnie istotne przy choćby ASI czy spółkach holdingowych).