Jak ustalić opłatę planistyczną, by nie przegrać przed sądem

Jeżeli w wyniku uchwalenia lub zmiany planu miejscowego wartość nieruchomości wzrosła, a właściciel lub użytkownik wieczysty ją zbywa, to w ciągu pięciu lat od wejścia w życie stosownej uchwały wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobiera opłatę planistyczną. Jej ustalenie nie jest proste. Problem z tym mają przede wszystkim samorządy, które rzadko lub wręcz incydentalnie nakładają tę opłatę. Problemy te wynikają nie tylko z niewłaściwej interpretacji prawa lub niedopełnienia procedur przez urzędników i rzeczoznawców majątkowych, ale także są pokłosiem błędów rachunkowych. W efekcie decyzje dotyczące naliczenia tej jednorazowej daniny z powodzeniem są zaskarżane do sądów administracyjnych, o ile wcześniej nie zostały uchylone przez samorządowe kolegia odwoławcze. Wskazujemy, na co powinny zwrócić uwagę gminy, wykorzystując bardzo bogate orzecznictwo w tym zakresie.

podstawa pobierania

Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 503; dalej: u.p.z.p.), jeżeli w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą wartość nieruchomości wzrosła, a właściciel lub użytkownik wieczysty zbywa tę nieruchomość, wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobiera jednorazową opłatę (dalej: opłata planistyczna, renta planistyczna, danina), ustaloną w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (dalej: plan miejscowy). Na podstawie art. 37 ust. 4 w zw. z art. 37 ust. 3 u.p.z.p. organ ma na to pięć lat od dnia, w którym plan miejscowy albo jego zmiana stały się obowiązujące. Przy czym sądy wielokrotnie wskazywały, że w art. 36 ust. 4 u.p.z.p. nie chodzi o faktyczny wzrost wartości nieruchomości następujący w trakcie procedury planistycznej, w toku której zostaje uchwalony plan miejscowy, lecz o wzrost wartości nieruchomości wynikający z dokonanej zmiany jej przeznaczenia, co następuje dopiero po wejściu w życie planu miejscowego. (por. wyrok NSA z 22 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 1851/15; wyrok NSA z 5 czerwca 2018 r., sygn. akt II OSK 3044/17; wyrok WSA w Poznaniu z 10 kwietnia 2019 r., sygn. akt II SA/Po 994/18).