Zamówienia publiczne a sytuacje nadzwyczajne, czyli kiedy i w jakim zakresie można zmieniać kontrakty. Wskazówki dla zamawiających

Obecna sytuacja gospodarcza i ekonomiczna w kraju, jak też na arenie międzynarodowej spowodowała spore zawirowania na rynku zamówień publicznych. Wykonawcy coraz częściej borykają się z problemami związanymi z inflacją, wzrostem cen, brakiem materiałów, dostaw oraz brakami kadrowymi zwłaszcza w transporcie i zwracają się do samorządów o zmianę warunków współpracy. Co to dla nich oznacza? Czy zawsze muszą się zgadzać na modyfikację umów? Na te i inne pytania odpowiadamy w niniejszym tekście.

 Na jakiej podstawie jest możliwa zmiana umowy?

Umowa zawarta w reżimie ustawy z 11 września 2019 r. - Prawo Zamówień Publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1129; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 25; dalej: p.z.p) daje bardzo ograniczone możliwości modyfikacji jej zapisów i wprowadzania zmian. Twórcą umowy i dysponentem postępowania o udzielenie zamówienia publicznego jest bowiem zamawiający. W rzeczywistości istnieją dwie podstawy do zmiany umowy bez przeprowadzenia nowego postępowania:

• zamawiający ma możliwość wprowadzenia do treści umowy tzw. klauzul przeglądowych, na podstawie art. 455 ust. 1 pkt 1 p.z.p., czyli niezależnie od wartości tej zmiany, o ile została ona przewidziana w ogłoszeniu o zamówieniu lub dokumentach zamówienia w postaci jasnych, precyzyjnych i jednoznacznych postanowień umownych i po spełnianiu określonych warunków;
• w sytuacjach nadzwyczajnych podstawą do zmian może być samo p.z.p., a w szczególności art. 455 ust. 1 pkt 4p.z.p., który dotyczy przypadku, gdy konieczność modyfikacji umowy spowodowana jest okolicznościami nie do przewidzenia przez starannego zamawiającego (o ile nie modyfikuje to ogólnego charakteru umowy, a wzrost ceny spowodowany każdą kolejną zmianą nie przekracza 50 proc. wartości pierwotnej umowy).

 Czym są klauzule przeglądowe?

Klauzule przeglądowe to takie postanowienia, które dają możliwość modyfikacji kontraktu na wypadek zaistnienia zdarzeń wprost w nich przewidzianych przez strony. Decydując się na wprowadzenie ich do umowy, zamawiający musi pamiętać o tym, że aby były one skuteczne, powinny spełniać określone przez ustawodawcę warunki wynikające z art. 455 ust.1 pkt 1 p.z.p. Tym samym postanowienie dopuszczające zmianę umowy w sprawie zamówienia publicznego powinno określać co najmniej: