Naliczanie opłat za śmieci – cztery metody i wiele kryteriów. Czyli jak można mieszać w odpadach, by się to gminom opłacało

Bolączki niedofinansowania systemu śmieciowego samorządy coraz częściej wiążą z tym, że niewłaściwie wybrały metodę naliczania opłaty śmieciowej i próbują ją zmieniać. Mogą wybrać albo jeden z trzech pozostałych sposobów, albo uszyć metodę na swoją miarę, łącząc je ze sobą. Niegdyś było to kwestionowane przez sądy administracyjne, dziś - po nowelizacji ustawy czystościowej - jest prawnie dopuszczalne. Co więcej, faktycznie może przynieść samorządom korzyści. Miks metod stosują już np. Głogów i Wrocław, niebawem wprowadzi go Warszawa.

O możliwości mieszania metod naliczania opłat za odpady komunalne stanowi art. 6j ust. 2a ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 888; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1648; dalej: u.c.p.g.). Obecne jego brzmienie ukształtowane zostało ostatnią nowelizacją, która w swojej zasadniczej części weszła w życie 23 września 2021 r. Zmiana niejako została wymuszona przez sądy administracyjne, które swoim orzecznictwem zaczęły kwestionować intencje ustawodawcy przy uprzednim brzmieniu tego przepisu, zwłaszcza w kontekście dopuszczalności różnicowania metody od gospodarstwa domowego. Obecnie przepis ten stanowi, że „Rada gminy może zróżnicować stawki opłat, o których mowa w ust. 1 i 2, w zależności od powierzchni użytkowej lokalu mieszkalnego, ilości zużytej wody z danej nieruchomości lub lokalu mieszkalnego, liczby mieszkańców zamieszkujących nieruchomość, liczby osób lub ilości zużytej wody w gospodarstwie domowym, odbierania odpadów z terenów wiejskich lub miejskich, a także od rodzaju zabudowy lub od faktu objęcia nieruchomości uchwałą, o której mowa w art. 2a ust. 1. Rada gminy może stosować łącznie różne kryteria różnicujące stawki opłat”. Dopuszczalność takiego działania bez wątpienia jest słuszna - gminy mając do realizacji obowiązkowe zadanie polegające na zapewnieniu odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, powinny mieć jak najszerszą swobodę w kształtowaniu reguł, na podstawie których będą obciążać tych właścicieli stosowną opłatą śmieciową.