Praca cudzoziemców: luki w prawie i rozbieżności w urzędach

Zasady legalizacji pracy i pobytu obcokrajowców reguluje kilkanaście ustaw i rozporządzeń. Dokumenty te były wiele razy nowelizowane i przestały być czytelne. Dodatkowo przepisy imigracyjne są na tyle skomplikowane, że problemy z ich interpretacją mają nie tylko pracodawcy i ich prawnicy, ale również urzędy. Ich praktyka różni się bowiem w zależności od województwa, w którym jest składany wniosek. Jednak nie tylko one powodują trudności dla firm zatrudniających cudzoziemców. Często szybkie tempo prac nad niektórymi przepisami imigracyjnymi spowodowało, że w ustawach znalazły się luki i niektóre istotne z punktu widzenia pracodawców rozwiązania nie zostały wprowadzone. Wydaje się, że nie było to celowe działanie, bo luki te trudno uzasadnić.

W niniejszym opracowaniu omawiamy naszym zdaniem najważniejsze luki w przepisach imigracyjnych oraz rozbieżności w interpretacjach urzędów.

rozbieżności interpretacyjne urzędów

• Zmiana Niebieskiej Karty UE po upływie dwóch lat pobytu

Niebieska Karta UE, czyli zezwolenie na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, jest alternatywą do zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Została wdrożona w celu przyciągnięcia wykwalifikowanych pracowników z tzw. krajów trzecich (spoza UE) oraz ułatwienia ich zatrudniania na rynkach krajów UE.

Przez pierwsze dwa lata pobytu na Niebieskiej Karcie cudzoziemiec ma podobne prawa i obowiązki jak posiadacz zezwolenia na pobyt czasowy i pracę. Natomiast po upływie dwóch lat pobytu na tym zezwoleniu zyskuje szerszy dostęp do rynku pracy. Przywilejom towarzyszą jednak wątpliwości co do obowiązków cudzoziemca.

Z art. 135 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 2003 r. o cudzoziemcach (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 35; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1918) wynika, że Niebieska Karta może być zmieniona w każdym czasie na wniosek cudzoziemca, jeżeli zamierza on rozpocząć wykonywanie pracy u innego podmiotu niż określony w zezwoleniu, zamierza zmienić stanowisko lub będzie otrzymywać niższe wynagrodzenie niż określone w zezwoleniu. Słowo „może” pozwalałoby przyjąć, że zmiana zezwolenia przed zmianą pracodawcy lub warunków zatrudnienia nie jest obowiązkiem cudzoziemca, a jego prawem. Ustęp drugi tego artykułu nie pozostawia wątpliwości co do obowiązków cudzoziemca w okresie pierwszych dwóch lat przebywania na podstawie Niebieskiej Karty. Cudzoziemiec nie może wówczas rozpocząć pracy dla innego pracodawcy, zmienić stanowiska, na jakim jest zatrudniony, oraz nie może mu być wypłacane wynagrodzenie niższe niż te określone w zezwoleniu bez zmiany tego zezwolenia. Nasuwa się więc pytanie, czy po upływie dwóch lat, kiedy - jak wynika z ustawy - wszystkie wspomniane czynności mogą zostać wykonane bez wcześniejszej zmiany zezwolenia, cudzoziemiec powinien o taką zmianę wystąpić do właściwego wojewody.