Kiedy decyzja administracyjna może zostać unieważniona

Stosowanie przepisów dotyczących unieważnienia decyzji administracyjnej rodzi wiele problemów po stronie organów. Dlatego dziś postanowiliśmy dokładnie je prześledzić i wskazać najważniejsze orzeczenia dotyczące tego zagadnienia, uwzględniając przy tym zmiany, jakie w tym zakresie wprowadziła nowelizacja kodeksu postępowania administracyjnego z 11 sierpnia 2021 r. (Dz.U. z 2021 r. poz. 1491; dalej: k.p.a.). I choć jej zakres dotyczy wyłącznie dwóch przepisów (art. 156 par. 2 oraz art. 158, w którym dodano par. 3), to już odbiła się szerokim echem. Chcąc krótko opisać charakter noweli, można powiedzieć, że w nowym stanie prawnym, obowiązującym od 16 września, nie ma możliwości stwierdzenia nieważności decyzji, jeśli od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia upłynęło 10 lat, niezależnie od tego, jakie były przyczyny nieważności. Poprzednio, przed nowelizacją, upływ czasu mógł uniemożliwić stwierdzenie nieważności wyłącznie przy wystąpieniu czterech z siedmiu przesłanek nieważności. [tabela 1] Ustawodawca przyczyny nieważności decyzji traktował bowiem różnie, wychodząc z założenia, że każda z nich ma inną wagę, inne są też ich konsekwencje społeczne, ekonomiczne lub gospodarcze, a także różny jest poziom zagwarantowania praworządności w państwie prawa. Przykładem jest decyzja wydana bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa. Organ uznawał ją za nieważną niezależnie od tego, ile lat upłynęło od jej doręczenia lub ogłoszenia. Teraz, po nowelizacji, organ nie tylko nie stwierdza nieważności decyzji po upływie 10 lat od jej wydania, ale w ogóle nie wszczyna postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności, jeśli minęło 30 lat od jej doręczenia lub ogłoszenia.

Tabela 1. Porównanie