Jak wywłaszczony może wyegzekwować VAT

Elżbieta Rogala

W momencie wywłaszczenia należących do podatnika VAT nieruchomości (m.in. pod drogi, autostrady, zbiorniki przeciwpowodziowe i inne inwestycje publiczne) występuje czynność objęta VAT. Jest to mianowicie odpłatna dostawa towaru w postaci przeniesienia, z mocy prawa, prawa własności nieruchomości w zamian za odszkodowanie (art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT).

Przejęty od podatnika VAT przez jednostkę samorządu terytorialnego lub przez Skarb Państwa grunt niezabudowany z uwagi na zlokalizowanie na nim inwestycji publicznej, za który ustalono i wypłacono odszkodowanie, jest opodatkowany podatkiem od towarów i usług, wg stawki 22 proc.

Kwotę VAT, która nie jest brana pod uwagę w decyzji administracyjnej ustalającej wysokość odszkodowania, podatnik VAT może odzyskać przez wystawienie faktury VAT, wykorzystując kwotę z decyzji jako kwotę netto i doliczając do niej kwotę VAT metodą "do stu".

Ustalenie wysokości odszkodowania

W drodze decyzji ustalana jest wysokość należnego podatnikowi VAT odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość (niezabudowane lub zabudowane działki gruntu) na budowę inwestycji publicznej wg wartości rynkowej tej nieruchomości. Wartość ta przyjmowana jest z operatu szacunkowego. Jest ona określona przez rzeczoznawcę majątkowego na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami.

W razie wątpliwości podatnika VAT co do wysokości ustalonego odszkodowania (netto czy brutto, czyli czy jest to kwota bez VAT, czy kwota z VAT), organ odwoławczy zwykle stwierdza, że otrzymane odszkodowanie jest kwotą niezawierającą kwoty VAT, czyli kwotą netto.

Tak właśnie wynika z odnośnych i właściwych przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz przepisów wykonawczych do tej ustawy (m.in. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzenia operatu szacunkowego).