Opodatkowanie dochodów z majątku nieruchomego

Opodatkowanie majątku nieruchomego jest regulowane w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania w artykułach poświęconych dochodom uzyskiwanym z majątku nieruchomego (zazwyczaj art. 6), zyskom z przeniesienia majątku nieruchomego (art. 13), innym dochodom (zazwyczaj art. 22; ma on zastosowanie, jeżeli majątek nieruchomy jest położony w państwie trzecim lub w państwie rezydencji) oraz podatkom od majątku nieruchomego (jeżeli takie uregulowanie występuje w umowie, jest to zazwyczaj art. 23, ale to zagadnienie nie jest przedmiotem tego artykułu).

Zasada ogólna stanowi, że wszelki dochód uzyskiwany z majątku nieruchomego - niezależnie czy jest związany z eksploatacją tego majątku czy też z przeniesieniem prawa własności do tego majątku - może podlegać opodatkowaniu w państwie jego położenia. Opodatkowanie dochodów z majątku nieruchomego następuje w oparciu o zasadę priorytetu państwa położenia majątku - czyli tzw. lex rei sita. U jej podstaw leży istnienie szczególnie ścisłego ekonomicznego związku między majątkiem nieruchomym a państwem położenia tego majątku (państwem źródła). Państwo, w którym osoba uzyskująca dochód z majątku nieruchomego ma miejsce bądź siedzibę (państwo rezydencji), ma jednocześnie nieograniczone prawo do opodatkowania tego dochodu. Ewentualna eliminacja podwójnego opodatkowania następuje zatem na podstawie o postanowienia dotyczącego metod unikania podwójnego opodatkowania.

Artykuł 6 ustęp 2 umowy określa, jak powinno być rozumiane pojęcie majątku nieruchomego na jej potrzeby. W większości umów definicja ta ma trzy części. Zasada podstawowa stanowi, że majątkiem nieruchomym jest majątek uznawany za nieruchomy zgodnie z przepisami kraju jego położenia. Niezależnie od przepisów wewnętrznych, majątek nieruchomy stanowią zawsze wymienione określone kategorie majątku. W umowie z Niemcami są to: mienie przynależne do majątku nieruchomego; żywy i martwy inwentarz gospodarstw rolnych i leśnych; prawa, do których mają zastosowanie przepisy prawa powszechnego dotyczące nieruchomości gruntowych; prawa użytkowania nieruchomości; prawa do stałych lub zmiennych świadczeń z tytułu eksploatacji oraz prawa do eksploatacji złóż mineralnych, źródeł i innych zasobów naturalnych. Niektóre kategorie majątku nie są zaliczane do majątku nieruchomego, nawet jeżeli przepisy wewnętrzne danego państwa przewidują taką kwalifikację. Zazwyczaj wyłączenie to ma zastosowanie do statków morskich, statków żeglugi śródlądowej oraz statków powietrznych (niektóre umowy zaliczają tutaj także pojazdy transportu drogowego, np. umowy z Estonią, Portugalią czy Słowenią).