Zyski i straty nadzwyczajne w księgach jednostki

W trakcie prowadzenia działalności gospodarczej jednostkę mogą nękać zdarzenia nadzwyczajne, które trudno przewidzieć. W związku z tym konieczne było uwidocznienie takich sytuacji w rachunkowości. Ustawodawca przez straty i zyski nadzwyczajne rozumie straty i zyski:

- powstające na skutek zdarzeń trudnych do przewidzenia,

- powstające poza działalnością operacyjną jednostki,

- niezwiązane z ogólnym ryzykiem prowadzenia działalności.

W ustawie nie wskazano jednak, jakie operacje i zdarzenia można w szczególności zaliczyć do pozycji nadzwyczajnych, co może powodować utrudnienia przy ustalaniu, co może wpływać na te pozycje, a zwłaszcza na „pozostałe” zyski i straty nadzwyczajne.

Dlatego też każda jednostka powinna wskazać w zakładowym planie kont, jakie zdarzenia gospodarcze będzie traktowała jako przyczynę powstawania zysków i strat nadzwyczajnych. Taka sytuacja oznacza, że jednostce pozostawiono swobodę w kwalifikacji zdarzeń nadzwyczajnych. Może więc zdarzyć się i tak, że to samo zdarzenie w jednych jednostkach będzie się mieściło w pojęciu zwykłej działalności operacyjnej, dla innej zaś będzie miało charakter nadzwyczajny.

Na takim stanowisku stoją również Międzynarodowe Standardy Rachunkowości, gdzie w treści MSR 8 znajdujemy zapis: „niemal wszystkie pozycje przychodów i kosztów uwzględniane przy ustalaniu zysku lub straty netto danego okresu powstają w wyniku działalności gospodarczej jednostki. Rzadko więc zdarzenia lub transakcje powodują powstawanie pozycji nadzwyczajnych. Aby stwierdzić, czy dane zdarzenie lub transakcja wyraźnie odróżnia się od zdarzeń lub transakcji zaistniałych w ramach działalności gospodarczej jednostki, należy porównać rodzaj danego zdarzenia lub danej transakcji ze zwykłą działalnością prowadzoną przez jednostkę gospodarczą, a nie opierać się na oczekiwaniach co do częstotliwości występowania tych zdarzeń lub transakcji. Ze względu na różny zakres działalności gospodarczej poszczególnych jednostek dane zdarzenie lub transakcja może mieć charakter nadzwyczajny dla jednej jednostki gospodarczej, lecz nie mieć takiego charakteru w przypadku innych jednostek”.