Wartości niematerialne i prawne

Pojęciem „wartości niematerialne i prawne” posługują się zarówno przepisy ustawy o rachunkowości, jak i przepisy podatkowe. Zestawienie treści art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (j.t. Dz.U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694 z późn.zm.) z art. 16b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wskazuje, iż zakresy tych pojęć używanych na potrzeby prawa bilansowego oraz podatkowego różnią się między sobą.

Przepisy podatkowe przyjmują węższy ich zakres znaczeniowy. Oznacza to, że nie każda wartość niematerialna bądź prawna w ujęciu bilansowym podlegać będzie amortyzacji podatkowej. Przykładowo można tu wskazać na koncesje. Choć powołany powyżej przepis ustawy o rachunkowości traktuje koncesje jako wartości niematerialne i prawne, to przepisy podatkowe nie wymieniają koncesji, co skutkuje tym, że brak jest podstaw, aby wartość koncesji zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, od których dokonane odpisy amortyzacyjne zaliczane są w poczet kosztów uzyskania przychodów. Taką interpretację potwierdza także pismo Ministerstwa Finansów z 20 września 2001 r. (nr PB3/G-8214-99/01, niepubl.).

Przepis art. 16b u.p.d.o.p. zawiera zamknięty katalog wartości niematerialnych i prawnych, od których odpisy amortyzacyjne stanowią koszty uzyskania przychodów. Jednocześnie łącznie z art. 16c na potrzeby podatkowe przepisy wprowadzają rozróżnienie na wartości niematerialne i prawne podlegające amortyzacji podatkowej oraz takie, które jej nie podlegają. Tym samym wartości niematerialne i prawne, jeżeli nie są wymienione w art. 16b, nie mogą podlegać amortyzacji. Nie można w takim przypadku twierdzić, że skoro dane prawo nie jest wymienione w katalogu pozytywnym, a jednocześnie nie występuje wśród rzeczy i praw wyłączonych, to podlega amortyzacji (tak w piśmie MF z 17 lipca 2000 r., PB3-569/GM-722-110/2000, S.Podat. 8/2001, s. 42, co do niedopuszczalności amortyzowania użytkowania).