Wartości niematerialne i prawne - zasady amortyzacji

W nowoczesnych przedsiębiorstwach wartości niematerialne i prawne są bardzo znaczącym składnikiem majątku. Składają się na nie m.in. programy komputerowe, strony internetowe czy znaki towarowe.

Wartościami niematerialnymi i prawnymi - zgodnie z definicją zawartą w art. 3 ust. 1 pkt 14 ustawy o rachunkowości - są nabyte przez jednostkę, zaliczane do aktywów trwałych prawa majątkowe, nadające się do gospodarczego wykorzystania, o przewidywanym okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, przeznaczone na potrzeby jednostki.

Do praw majątkowych zalicza się w szczególności:

• autorskie prawa majątkowe, prawa pokrewne, licencje, koncesje,

• prawa do wynalazków, patentów, znaków towarowych, wzorów użytkowych oraz zdobniczych,

• know-how, czyli prawo do wykorzystania wiedzy w dziedzinie przemysłowej, handlowej, naukowej lub organizacyjnej.

Do wartości niematerialnych i prawnych zalicza się również nabytą wartość firmy oraz koszty zakończonych prac rozwojowych. Także oddane do używania na podstawie umów najmu czy dzierżawy wartości niematerialne i prawne mogą być zgodnie z warunkami zawartej umowy zaliczone do aktywów trwałych jednej ze stron umowy (art. 4 ust. 3 ustawy o rachunkowości).

Powyższe prawa majątkowe można zaliczyć do wartości niematerialnych i prawnych, jeżeli spełniają łącznie warunki:

• ich przewidywany okres używania jest dłuższy niż rok,

• zostały przeznaczone na potrzeby własne jednostki lub oddane do używania na podstawie umów najmu czy dzierżawy,

• nadają się do gospodarczego wykorzystania.

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do ustawy o rachunkowości wartości niematerialne i prawne zalicza się do majątku trwałego jednostki. Należą one do najmniej płynnych składników majątku firmy, stąd w bilansie umiejscowione są jako pierwsza pozycja aktywów. W aktywach prezentowane są w wartości netto, tj. po uwzględnieniu dokonanych odpisów amortyzacyjnych (umorzeniowych) oraz aktualizacji ich wartości, i ujmowane w podziale na: