Osobowe źródła dowodowe w postępowaniu podatkowym

W procesie ustalania faktów w postępowaniu podatkowym osobowe źródła dowodowe nie odgrywają większej roli. „Dowody z zeznań stron czy świadków mogą być uwzględnione tylko w przypadku wyjaśnienia wątpliwości związanej z treścią istniejącego dowodu źródłowego” (wyrok NSA z 21 października 1996 r., sygn. akt SA/Sz 3081/95). Osobowe źródła dowodowe nie są doskonałymi przekaźnikami zdarzeń ze względu na deformację zeznań poszczególnych osób na skutek upływu czasu. Specjalną moc dowodową przypisuje się tu dokumentom, takim jak: księgi, deklaracje, informacje.

Świadek może być powołany z inicjatywy organu podatkowego bądź na podstawie wniosku strony. Jednak to organ podatkowy rozstrzyga o konieczności jego powołania.

W przypadku gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne, organ podatkowy może powołać na biegłego osobę dysponującą takimi wiadomościami (art. 197 ordynacji podatkowej; dalej o.p.). Powołanie na biegłego następuje obligatoryjnie, w sytuacji gdy opinii biegłego wymagają przepisy prawa podatkowego. Obowiązek ten wynika m.in. z art. 19 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych czy art. 14 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. W tych przypadkach opinie biegłych są podstawą ustalenia wartości rzeczy i praw majątkowych podlegających opodatkowaniu. Tryb ten zostaje jednak uruchomiony dopiero wtedy, gdy wartość przedmiotu opodatkowania nie została określona przez podatnika lub jeżeli podana przez niego wartość znacznie odbiega od wartości rynkowej.