Czynności bez VAT

Ustawa o podatku od towarów i usług w art. 3 stanowi, do jakich czynności nie stosuje się jej przepisów. Nie jest to jednak katalog zamknięty czynności nieopodatkowanych. Czynnościami nieopodatkowanymi są bowiem wszelkie czynności, które nie zostały wymienione w art. 2 ustawy o VAT. Czynność nieopodatkowana nie może być dokumentowana fakturą VAT, a wyłącznie rachunkiem w rozumieniu przepisów ordynacji podatkowej lub zwykłą notą księgową.

Czynność wyłączona z ustawy to czynność nieopodatkowana, do której nie mają zastosowania żadne przepisy ustawy o VAT. Są to: sprzedaż przedsiębiorstwa, sprzedaż zakładu (oddziału) samodzielnie sporządzającego bilans, wydanie towarów na podstawie umowy użyczenia, działalność w zakresie gier losowych i zakładów wzajemnych, podlegająca opodatkowaniu podatkiem od gier na zasadach określonych w odrębnych przepisach, czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.

Ponadto czynnościami nieopodatkowanymi (nie wymienionymi w art. 2 ustawy o VAT) są m.in. sprzedaż praw majątkowych o charakterze niematerialnym (sprzedaż spółdzielczego lokatorskiego lub własnościowego prawa do lokalu, sprzedaż praw autorskich i pokrewnych, z wyłączeniem sprzedaży prawa do użytkowania programu komputerowego opodatkowanego od 26 marca 2002 r.), zniesienie współwłasności, wewnętrzne nieodpłatne przekazanie majątku między zakładami osoby prawnej, nabycie towaru w drodze spadku, zapisu lub sukcesji, wynikłe podczas prowadzenia działalności gospodarczej straty, ubytki i niedobory towarów (wystąpienie niedoboru towarów u podatnika nie powoduje wystąpienia podatku należnego, jeżeli zakup towarów objętych niedoborem jest kosztem uzyskania przychodów, podatnik nie traci prawa do odliczenia podatku naliczonego związanego z tym zakupem), ustanowienie zastawu (sprzedaż zastawionej rzeczy podlega jednak opodatkowaniu, ponieważ jest inną, odrębną czynnością od ustanowienia zastawu), ustanowienie użytkowania wieczystego, sprzedaż nieruchomości gruntowych (grunt nie jest towarem w rozumieniu ustawy o VAT), zwrot cudzego towaru w ramach uzasadnionych roszczeń windykacyjnych (np. najemca na podstawie wyroku sądowego oddaje przedmiot najmu będący uprzednio przedmiotem bezumownego korzystania z pomieszczeń).