Kapitały własne - ewidencja i sprawozdawczość

Kapitały własne są źródłem finansowania działalności firmy i wykazywane są w bilansie jako pasywa. Od 1 stycznia 2003 r. poza bilansem kapitały własne ujmowane są również w sprawozdaniu, które nosi nazwę „Zestawienie zmian w kapitale własnym”. W związku z tym ewidencja kapitałów własnych powinna być tak prowadzona, aby umożliwiała prawidłowe sporządzenie tego sprawozdania. Poniżej prezentujemy ujęcie w księgach rachunkowych zmian w kapitale własnym. Najbardziej interesować nas będzie kapitał własny w spółkach akcyjnych i w spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Zasady zwiększenia i zmniejszenia kapitałów własnych regulowane są przepisami zawartymi w kodeksie spółek handlowych, a także podejmowanymi uchwałami i decyzjami organów spółek.

Kapitały ujęte w bilansie dzielimy na dwie grupy:

- kapitały własne,

- kapitały obce.

Nas interesować będą te pierwsze. Kapitały własne to te, które powstają z wkładów akcjonariuszy, udziałowców, czyli z wkładów właścicieli, a także z zysków osiąganych przez jednostkę. Kapitały obce natomiast to te, które znajdują się w dyspozycji jednostki, ale podlegają zwrotowi.

Zgodnie z załącznikiem nr 1 do znowelizowanej ustawy o rachunkowości na kapitały (fundusze) własne składają się pozycje wymienione pod literą A w części pasywów:

A. Kapitał (fundusz) własny

I. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

W zależności od formy prawnej jednostki kapitały własne przyjmują różne nazwy. Nas najbardziej interesować będą - z punktu widzenia ewidencyjnego - kapitały tworzone w spółkach handlowych, czyli w spółce akcyjnej oraz w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.