Transakcje między podmiotami powiązanymi

W warunkach powszechnej globalizacji gospodarki problematyka cen transferowych nabiera coraz większego znaczenia. Prowadzi to bowiem do powstawania coraz liczniejszych holdingów - zarówno krajowych, jak i międzynarodowych - skupiających wiele podmiotów. Należy więc pamiętać, że transakcje między spółkami należącymi do jednego holdingu podlegają szczególnej analizie przez organy podatkowe i powinny być odpowiednio dokumentowane.

Obowiązujące w polskim prawodawstwie rozwiązania dotyczące opodatkowania podmiotów powiązanych mają za zadanie chronić interesy budżetu państwa przed sztucznym zaniżaniem swoich dochodów przez podmioty. Wykorzystując wzajemne powiązania i wspólny cel gospodarczy, podmioty takie mogą zawierać transakcje na warunkach odbiegających od rynkowych, doprowadzając do zaniżenia dochodu w jednym z podmiotów, a wykazując dochód w podmiocie znajdującym się w państwie posiadającym korzystniejsze rozwiązania podatkowe, np. niższe stawki podatku.

Dla celów podatkowych jako ceny transferowe uważa się ceny, których wysokość nie została ustalona zgodnie z zasadami rynkowymi, a więc są to ceny stosowane w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi. W wyniku stosowania przez podmioty powiązane cen transferowych dochodzi do sytuacji zaniżania przez jeden z podmiotów swojego dochodu, poprzez zmniejszenie przychodów lub zwiększenie kosztów.

Waga problemu jest duża, na co wskazuje m.in. działalność OECD w tym zakresie. Należy do nich zaliczyć Umowę Modelową OECD oraz wzorowane na niej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Wynika z nich tzw. zasada . W art. 9 Modelowej Konwencji Podatkowej OECD zasadę tę wyrażono w sposób następujący: „jeżeli stworzono lub narzucono warunki pomiędzy dwoma przedsiębiorstwami, dotyczące ich stosunków handlowych lub finansowych, różniące się od warunków, jakie by ustaliły między sobą niezależne przedsiębiorstwa, wówczas wszelkie zyski, które osiągnęłoby jedno z przedsiębiorstw bez tych warunków, ale z powodu tych warunków ich nie osiągnęło, mogą być uznane za zyski tego przedsiębiorstwa i odpowiednio opodatkowane”. Zasada ta oznacza zatem, że podmioty powiązane powinny ustalać ceny we wzajemnych transakcjach według zasad, jakie przyjęłyby podmioty niezależne. A zatem ceny w transakcjach zawieranych przez podmioty powiązane nie powinny różnić się od tych zawieranych przez podmioty niezależne.