Dywidenda w podatku dochodowym od osób prawnych

Dywidenda w podatku dochodowym od osób prawnych

Grzegorz Mazur

Spółki kapitałowe, prowadząc działalność, zakładają nowe podmioty, jak również nabywają udziały (akcje) w istniejących już spółkach. Posiadając wolne środki pieniężne, decydują się na ulokowanie ich w banku albo w funduszu inwestycyjnym. Z posiadaniem udziałów (akcji) lub jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym związane są dla spółki pewne określone korzyści finansowe. Będzie to przede wszystkim prawo do udziału w zysku wypracowanym przez te podmioty, czyli dywidenda lub inne wypłaty typu dywidendowego. Artykuł ma na celu przybliżenie zasad wypłaty dywidendy oraz związanych z tym skutków w podatku dochodowym od osób prawnych. W opracowaniu odniesiemy się przede wszystkim do dywidendy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, gdyż na tym gruncie powstawało najwięcej wątpliwości i spornych kwestii.

Prawo do dywidendy jest podstawowym prawem korporacyjnym wspólników (akcjonariuszy) spółki kapitałowej (spółki z o.o. i spółki akcyjnej). Tryb i zasady wypłaty dywidendy regulują odpowiednie przepisy prawa. Z wypłatą dywidendy związane są również skutki podatkowe¹.

Odnosząc się do uregulowań instytucji dywidendy w prawie handlowym, należy zauważyć, że podstawowy akt prawny w tym zakresie, czyli kodeks handlowy, został uchylony przez kodeks spółek handlowych². Nowe uregulowania weszły w życie 1 stycznia 2001 r. W związku z powyższą sytuacją zostaną przedstawione rozwiązania dotyczące dywidendy zarówno na gruncie kodeksu handlowego, jak i kodeksu spółek handlowych.

Dywidenda w kodeksie handlowym

Artykuł 191 k.h. stanowił, że wspólnicy mają prawo do czystego zysku, wynikającego z rocznego bilansu, jeżeli w myśl umowy spółki czysty zysk nie został wyłączony od podziału. Umowa spółki mogła jednak zastrzegać, że rozporządzanie czystym zyskiem należy do kompetencji wspólników, którzy rozstrzygali o tym w drodze uchwały. Dodatkowo kodeks handlowy stwierdzał, że jeżeli umowa spółki z o.o. nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku do udziałów. W odniesieniu do spółki akcyjnej kodeks handlowy określał, że akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku rocznym, przeznaczonym przez walne zgromadzenie do podziału. Zysk ten rozdzielało się w stosunku do nominalnej wartości akcji. Jeżeli akcje nie były całkowicie opłacone, zysk rozdzielało się w stosunku do dokonanych wpłat na akcje. Możliwy był inny, od przedstawionego wyżej, sposób podziału czystego zysku, jednak takie postanowienie musiał przewidywać statut.