Instrukcja inwentaryzacyjna

Inwentaryzacji majątku jednostki dokonuje się w sposób sformalizowany, zależny od tego, jakiego majątku dotyczy inwentaryzacja oraz jakiego rodzaju jednostka jej dokonuje.
W przypadku podmiotów prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów lub opodatkowanych w formie ryczałtu ewidencjonowanego, inwentaryzacji dokonuje się poprzez spis z natury. Spis z natury powinien być sporządzony w sposób staranny i trwały oraz zakończony i zaopatrzony w podpisy osób uczestniczących w spisie.
Sporządzenie instrukcji inwentaryzacyjnej nie stanowi obowiązku, niemniej jest przydatne szczególnie w jednostkach, w których spisu dokonuje wielu pracowników. Ich postepowanie powinno bowiem być sformalizowane i prowadzone według ustandaryzowanych zasad.
Jednostki prowadzące pełne księgi przeprowadzają na ostatni dzień każdego roku obrotowego inwentaryzację:

1. aktywów pieniężnych (z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych), papierów wartościowych w postaci materialnej, rzeczowych składników aktywów obrotowych, środków trwałych oraz nieruchomości zaliczonych do inwestycji, z zastrzeżeniem pkt 3, a także maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych w budowie - drogą spisu ich ilości z natury, wyceny tych ilości, porównania wartości z danymi ksiąg rachunkowych oraz wyjaśnienia i rozliczenia ewentualnych różnic;
2. aktywów finansowych zgromadzonych na rachunkach bankowych lub przechowywanych przez inne jednostki, w tym papierów wartościowych w formie zdematerializowanej, należności, w tym udzielonych pożyczek, z zastrzeżeniem pkt 3, oraz powierzonych kontrahentom własnych składników aktywów - drogą otrzymania od banków i uzyskania od kontrahentów potwierdzeń prawidłowości wykazanego w księgach rachunkowych jednostki stanu tych aktywów oraz wyjaśnienia i rozliczenia ewentualnych różnic;
3. środków trwałych, do których dostęp jest znacznie utrudniony, gruntów oraz praw zakwalifikowanych do nieruchomości, należności spornych i wątpliwych, a w bankach również należności zagrożonych, należności i zobowiązań wobec osób nieprowadzących ksiąg rachunkowych, z tytułów publicznoprawnych, a także aktywów i pasywów niewymienionych w pkt 1 i 2 oraz wymienionych w pkt 1 i 2, jeżeli przeprowadzenie ich spisu z natury lub uzgodnienie z przyczyn uzasadnionych nie było możliwe - drogą porównania danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacji wartości tych składników.

W tym przypadku instrukcja inwentaryzacyjna objąć powinna również informacje o tym, jaką formę inwentaryzacji przyjąć dla poszczególnych składników majątku. Dane takie mogą wynikać również z przyjętej przez jednostkę polityki rachunkowości.