Nowe uproszczenia rachunkowe dla organizacji pozarządowych

Od 1 stycznia br. jest już pewne, że są dla nich dostępne także te przewidziane dla jednostek małych i mikro. Oznacza to dodatkowe ułatwienia w zakresie sprawozdawczości finansowej już za 2024 r. oraz wyceny aktywów i pasywów. Ich wybór zależy od formy organizacyjno-prawnej. W praktyce pozwala na bardziej elastyczne podejście do księgowości i raportowania.

Fundacje i stowarzyszenia oraz inne podmioty, które działają na podstawie przepisów ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: u.d.p.p.i.w.), miały niejednokrotnie wątpliwości co do prawidłowego ujmowania niektórych zdarzeń gospodarczych w księgach rachunkowych i ich prezentowania w sprawozdaniu finansowym. Wątpliwości te przede wszystkim wynikały z tego, że jest to grupa podmiotów o zróżnicowanej formie organizacyjno-prawnej prowadząca bardzo różnorodną działalność, także gospodarczą. Przez wiele lat dla tych podmiotów były dwie różne grupy przepisów:

• ustawa o rachunkowości – dla tych, które prowadziły działalność gospodarczą,
• rozporządzenie ministra finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej – dla tych, które jej nie prowadziły. W 2014 r. rozporządzenie zostało uchylone, a niektóre jego zapisy przeniesione do ustawy o rachunkowości.

Kolejne zmiany w ustawie o rachunkowości, które wprowadzały rozwiązania dla wybranych grup organizacji, powodowały, iż trudno było się zorientować, jakie zasady należy stosować.

Ustawa z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja z 6 grudnia 2024 r.) porządkuje reguły, jakich powinny przestrzegać jednostki należące do sektora NGO.

Definicja przychodów po nowelizacji

Zanim jednak do nich przejdziemy, należy jeszcze wskazać na ważną kwestię. Otóż obecnie organizacje pozarządowe stosują nową definicję przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów określoną w art. 3 ust. 1 pkt 30a u.r. Pozwala to stwierdzić, czy organizacja osiągnęła lub przekroczyła progi przychodów, które nakładają na nią obowiązki lub dają prawo do zastosowania uproszczeń. Zgodnie z tą definicją w organizacjach pozarządowych przez przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów rozumie się „przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów, z uwzględnieniem dotacji, opustów, rabatów i innych zwiększeń lub zmniejszeń, bez podatku od towarów i usług oraz innych podatków bezpośrednio związanych z obrotem”. Bardzo istotne jest to, że do przychodów wlicza się też dotacje z budżetu państwa, jednostki samorządu terytorialnego, a także z innej organizacji lub z innych źródeł. Jest zatem obecnie jasne, że tego typu dotacje zalicza się do przychodów netto ze sprzedaży.