Wyrok NSA z dnia 28 października 2024 r., sygn. I OSK 2433/23
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jerzy Siegień Sędziowie: Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędzia NSA Jolanta Rudnicka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 28 października 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej V. L. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 13 czerwca 2023 r., sygn. akt II SA/Lu 808/22 w sprawie ze skargi V. L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białej Podlaskiej z dnia 10 października 2022 r., nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie wyrokiem z 13 czerwca 2023 r., sygn. akt II SA/Lu 808/22, w pkt I) oddalił skargę V. L. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Białej Podlaskiej z 10 października 2022 r., nr [...], uchylającą w całości decyzję Prezydenta Miasta [...] z 23 czerwca 2022 r., nr [...] (pkt 1) i przyznającą V. L. świadczenie pielęgnacyjne z tytułu niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym mężem A. L. od 7 października 2022 r. do 30 kwietnia 2024 r. w ustawowej wysokości (pkt 2); w pkt II) przyznał radcy prawnemu E. O. od Skarbu Państwa - Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie wynagrodzenie z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w wysokości 590,40 zł, w tym 110,40 zł z tytułu podatku od towarów i usług.
Od powyższego wyroku skargę kasacyjną wywiodła V. L. (dalej – skarżąca, skarżąca kasacyjnie), zastępowana przez wyznaczonego z urzędu radcę prawnego, zaskarżając wyrok w części, tj. w pkt I wyroku i zarzucając Sądowi I instancji:
1) naruszenie przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy:
a) art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r., poz. 259 ze zm., dalej - p.p.s.a.) poprzez uznanie skargi za niezasadną i jej oddalenie przez Sąd I instancji w sytuacji, gdy decyzja organu odwoławczego w części odmawiającej przyznania świadczenia za okres od 13 czerwca 2022 r. do 6 października 2022 r., jak również poprzedzająca ją decyzja organu I instancji została wydana z rażącym naruszeniem przepisów procesowych, w szczególności:
- art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek oparcia zaskarżonej decyzji na dowolnej, a nie swobodnej, ocenie materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do pozbawienia skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego za okres od złożenia wniosku do 6 października 2022 r.,
- art. 6 i art. 8 k.p.a. polegające na rażącym naruszeniu zasad postępowania administracyjnego, a zwłaszcza zasady praworządności oraz zasady zaufania obywatela do państwa poprzez brak pouczenia skarżącej o możliwości wyboru świadczenia korzystniejszego, które to uchybienie procesowe naruszyło zasadę dążenia do ochrony i pogłębiania zaufania uczestników postępowania do organów administracji, rozpatrujących ich sprawę i doprowadziło do ujemnych następstw dla skarżącej,
- art. 8 i art. 9 k.p.a. w zw. z art. 79a § 1 k.p.a. przez niewypełnienie obowiązku pouczenia skarżącej o treści art. 27 ust. 5 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 615, dalej - u.ś.r.) i możliwości dokonania wyboru korzystniejszego świadczenia przez organ I instancji i zaakceptowanie tego uchybienia zarówno przez organ II instancji, jak i Sąd I instancji;
2) naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez jego błędną wykładnię, tj. art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) w zw. z art. 27 ust. 5 u.ś.r. polegającą na pominięciu prawnie uzasadnionych celów u.ś.r. i przyjęciu, że okoliczności pobierania przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego stanowi kryterium negatywne do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, a w konsekwencji błędne uznanie, że sam fakt uzyskania i pobierania przez skarżącą specjalnego zasiłku opiekuńczego ma przesądzające znaczenie dla oceny wniosku skarżącej o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego i uniemożliwienie stronie wyboru świadczenia.
W oparciu o powyższe zarzuty skarżąca kasacyjnie wniosła o uchylenie pkt 1 zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Sądowi I instancji, rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym oraz nieprzeprowadzanie rozprawy, przyznanie pełnomocnikowi wynagrodzenia z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu z uwagi na to, że wynagrodzenie nie zostało opłacone ani w całości ani w części.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białej Podlaskiej wskazało, że nie podziela zarzutów skargi kasacyjnej, uznając, że kwestionowany wyrok nie narusza prawa procesowego i materialnego w sposób opisany w skardze kasacyjnej. Kolegium wniosło o oddalenie skargi kasacyjnej i rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.
Zgodnie z art. 182 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2024 r., poz. 935, dalej - p.p.s.a.) Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje skargę kasacyjną na posiedzeniu niejawnym, gdy strona, która ją wniosła, zrzekła się rozprawy, a pozostałe strony, w terminie czternastu dni od dnia doręczenia skargi kasacyjnej, nie zażądały przeprowadzenia rozprawy. Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie, albowiem pełnomocnik skarżącej kasacyjnie zrzekł się rozprawy, a organ w ustawowym terminie nie zażądał jej przeprowadzenia. Dlatego też rozpoznanie skargi kasacyjnej nastąpiło na posiedzeniu niejawnym.
Stosownie do art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. W sprawie niniejszej nie stwierdzono żadnej z przesłanek nieważności postępowania określonych w art. 183 § 2 p.p.s.a., wobec czego Naczelny Sąd Administracyjny, przy rozpoznaniu sprawy, związany jest granicami skargi kasacyjnej i orzeka w tych granicach.
Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw.
Skarga kasacyjna została oparta na obu podstawach określonych w art. 174 pkt 1 i 2 p.p.s.a., mianowicie - naruszeniu przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 151 p.p.s.a. w powiązaniu z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80, art. 6 i art. 8 oraz art. 8 i art. 9 k.p.a. w zw. z art. 79a § 1 k.p.a. oraz naruszeniu prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) w zw. z art. 27 ust. 5 u.ś.r.
Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadza się do oceny, od kiedy skarżącej przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, czy począwszy od miesiąca, w którym złożyła wniosek o przyznanie tego świadczenia, tj. od 1 czerwca 2022 r., czy od 7 października 2022 r., tj. pierwszego dnia po upływie terminu do wniesienia odwołania od ww. decyzji z 20 września 2022 r. uchylającej decyzję przyznającą skarżącej specjalny zasiłek opiekuńczy.
Rozstrzygnięcie powyższych kwestii wypada poprzedzić przybliżeniem okoliczności faktycznych sprawy.
Wnioskiem z 13 czerwca 2022 r. skarżąca wystąpiła do Prezydenta Miasta [...] o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym mężem A. L..
Prezydent Miasta [...] decyzją z 23 czerwca 2022 r., nr [...], odmówił przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego, podnosząc, że negatywnymi przesłankami przyznania wnioskowanego świadczenia są: po pierwsze – posiadanie uprawnienia do specjalnego zasiłku opiekuńczego przez tę samą osobę (skarżącą); po drugie – na skarżącej nie ciąży obowiązek alimentacyjny wobec męża w świetle przepisów k.r.o.; po trzecie – osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim; po czwarte - niespełnienie warunku, który wymaga, aby niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała nie później niż do ukończenia 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej, jednak nie później niż do ukończenia 25 roku życia.
Od powyższej decyzji skarżąca pismem z 29 czerwca 2022 r. złożyła odwołanie.
Pismem z 26 sierpnia 2022 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białej Podlaskiej, w trybie art. 136 k.p.a., zleciło Dyrektorowi MOPS w [...] przeprowadzenie dodatkowego postępowania wyjaśniającego pod kątem przesłanki wynikającej z art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2022 r., poz. 615 ze zm., dalej - u.ś.r.), tj. związku przyczynowo-skutkowego między koniecznością sprawowania opieki na mężem skarżącej, a niepodejmowaniem przez skarżącą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
Dyrektor MOPS w [...] przy piśmie z 6 września 2022 r. przesłał Samorządowemu Kolegium Odwoławczemu w Białej Podlaskiej wywiad przeprowadzony ze skarżącą z 6 września 2022 r. wraz z jej oświadczeniem oraz dokumentację medyczną dotyczącą stanu zdrowia męża skarżącej z okresu od 1 marca 2011 r. do 2 sierpnia 2022 r.
Pismem z 12 września 2022 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białej Podlaskiej zawiadomiło skarżącą, w trybie art. 10 i art. 81 k.p.a., o możliwości wypowiedzenia się w kwestii zebranego materiału dowodowego, natomiast na podstawie art 79a § 1 k.p.a. wskazało skarżącej, że na dzień sporządzenia tego pisma nie została usunięta zależna od strony przeszkoda do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, którą stanowi posiadanie przez skarżąca prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, a więc występowanie w sprawie negatywnej przesłanki z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) u.ś.r. Kolegium stwierdziło, że jest to jedyna przesłanka w przyznaniu skarżącej wnioskowanego świadczenia i wskazało, że w terminie miesiąca, licząc od doręczenia pisma, można składać dokumenty, wyjaśnienia lub wnioski dowodowe, w szczególności dokumenty obrazujące przebieg i rezultaty postępowania w sprawie uchylenia decyzji przyznającej skarżącej specjalny zasiłek opiekuńczy.
W dniu 19 września 2022 r. skarżąca, będąc świadomą odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia, złożyła oświadczenie, iż wyraża zgodę na uchylenie decyzji w sprawie specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad mężem przyznanego decyzją z 1 czerwca 2022 r., nr [...]. W konsekwencji Prezydent Miasta [...] decyzją z 20 września 2022 r., nr [...], uchylił decyzję własną z 1 czerwca 2022 r., nr [...], o ustaleniu skarżącej prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad mężem skarżącej. Decyzja została doręczona skarżącej w dniu 22 września 2022 r.
Następnie Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Białej Podlaskiej decyzją z 10 października 2022 r., nr [...], uchyliło w całości zaskarżoną decyzję organu I instancji i przyznało skarżącej świadczenie pielęgnacyjne z tytułu niepodejmowania zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z opieką nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym mężem – A. L. od 7 października 2022 r. do 30 kwietnia 2024 r. w ustawowej wysokości.
SKO wskazało, że mąż skarżącej legitymuje się orzeczeniem Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności w [...] z 29 maja 2019 r. o znacznym stopniu niepełnosprawności, w którym stwierdzono, że nie da się ustalić od kiedy istnieje niepełnosprawność, znaczny stopień niepełnosprawności datuje się od 2 maja 2019 r., przyczyną niepełnosprawności jest "04-O", czyli schorzenia narządu wzroku oraz, że wymaga on stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Ponadto, mąż skarżącej legitymuje się również orzeczeniem Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z 11 kwietnia 2022 r. o okresowej niezdolności do samodzielnej egzystencji "od nadal do kwietnia 2024r.".
SKO wskazało, że organ I instancji stosując art. 17 ust. 1b u.ś.r. w jego pełnym dotychczasowym brzmieniu po ogłoszeniu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 14 października 2014 r., sygn. akt K 38/13, naruszył dyspozycję art. 7 i art. 190 ust. 1 Konstytucji RP, a także art. 6 k.p.a. Obowiązkiem organu I instancji było rozpatrzenie wniosku skarżącej o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w oparciu o treść normy zawartej w art. 17 u.ś.r., z pominięciem zastrzeżenia z art. 17 ust. 1b u.ś.r., dotyczącego okresu powstania niepełnosprawności osoby wymagającej opieki.
SKO stwierdziło, że organ I instancji dokonał błędnej wykładni i przez to niewłaściwie zastosował przepisy art. 17 ust. 1 pkt 4, ust. 1b i ust. 5 pkt 2 u.ś.r., czego wynikiem było wykluczenie skarżącej z kręgu osób uprawnionych do skutecznego ubiegania się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawnym mężem. Stwierdziło także, że w sprawie skarżącej nie występuje żadna z czterech wymienionych przez organ I instancji przeszkód przyznania wnioskowanego świadczenia. Przesłanka negatywna w postaci ustalonego skarżącej prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego została wyeliminowana w toku postępowania odwoławczego.
SKO wskazało, że w pełni zgadza się z oceną organu I instancji, iż pozostałe warunki przyznania skarżącej świadczenia pielęgnacyjnego zostały spełnione. W ocenie Kolegium, nie ma podstaw do kwestionowania stanowiska organu I instancji, że skarżąca spełnia warunek określony w art. 17 ust. 1 u.ś.r., którym jest związek przyczynowo-skutkowy między niepodejmowaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a sprawowaniem opieki nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym mężem. Skarżąca pomaga mężowi we wszystkich podstawowych czynnościach życiowych, uczestniczy w procesie jego leczenia, a także organizuje mu czas wolny. Opiekę nad mężem sprawuje samodzielnie, gdyż dzieci są małoletnie, rodzice męża nie żyją i nie ma on rodzeństwa. W ocenie Kolegium materiał dowodowy nie pozostawia wątpliwości, że skarżąca spełnia warunki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego określone w art. 17 ust. 1 u.ś.r. i nie występują przesłanki negatywne, o których mowa w art. 17 ust. 5 u.ś.r.
Zdaniem SKO, w okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy orzeczenie organu I instancji należało uchylić w całości i przyznać skarżącej świadczenie pielęgnacyjne od 7 października 2022 r., tj. od dnia ustania negatywnej przesłanki przyznania tego świadczenia, o której mowa w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) u.ś.r. do 30 kwietnia 2024 r., albowiem z orzeczenia Lekarza Rzeczoznawcy KRUS z 11 kwietnia 2022 r. o okresowej niezdolności do samodzielnej egzystencji wynika, że zostało ono wydane "do kwietnia 2024r.".
Kolegium wskazało, że decyzja z 1 czerwca 2022 r., którą przyznano skarżącej specjalny zasiłek opiekuńczy na okres od 1 czerwca 2022 r. do 31 października 2022 r., została, na podstawie art. 155 k.p.a., uchylona przez Prezydenta Miasta [...], decyzją z 20 września 2022 r. Decyzja ta została doręczona skarżącej w dniu 22 września 2022 r., a więc stała się ostateczna z dniem 6 października 2022 r. Decyzja ta nie wskazuje jednak wprost daty, od której uchyla decyzję przyznającą specjalny zasiłek opiekuńczy. Dlatego też, w ocenie Kolegium, dla oceny skutków procesowych tej decyzji, należy kierować się przesłankami wynikającymi z art. 110 § 1 i art. 16 § 1 k.p.a., a więc uznać, że decyzja ta wiąże od chwili jej doręczenia, a wywołuje skutki prawne z datą kiedy stanie się prawomocna. Oznacza to, że od 7 października 2022 r. skarżąca nie jest już uprawniona do specjalnego zasiłku opiekuńczego, a tym samym nie zachodzi negatywna przesłanka przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, o której mowa w art. 17 ust. 1 pkt 2 lit. b) u.ś.r. Stanowisko organu odwoławczego w pełni podzielił Sąd I instancji.
Skarżąca kasacyjna uważa natomiast, że świadczenie pielęgnacyjne powinno być jej przyznane od dnia złożenia wniosku, czyli od 1 czerwca 2022 r.
Przypomnieć zatem trzeba, że zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) u.ś.r. świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Stosownie zaś do art. 27 ust. 5 u.ś.r. w przypadku zbiegu uprawnień do następujących świadczeń: 1) świadczenia rodzicielskiego lub 2) świadczenia pielęgnacyjnego, lub 3) specjalnego zasiłku opiekuńczego, lub 4) dodatku do zasiłku rodzinnego, o którym mowa w art. 10, lub 5) zasiłku dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów - przysługuje jedno z tych świadczeń wybrane przez osobę uprawnioną - także w przypadku gdy świadczenia te przysługują w związku z opieką nad różnymi osobami.
Z powołanych przepisów jasno wynika, że w przypadku zbiegu uprawnień m. in. do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, uprawnionemu może przysługiwać wyłącznie tylko jedno z tych świadczeń, a co wyklucza możliwość równoczesnego przyznania obu świadczeń za ten sam okres. W tych samych okolicznościach faktycznych i prawnych strona może bowiem otrzymać tylko jedno ze świadczeń, przy czym chodzi tu o przyznanie samego świadczenia, a nie jedynie o fakt jego pobierania. W sytuacji bowiem, gdy strona ma przyznane decyzją administracyjną prawo do określonego świadczenia, brak jest podstaw prawnych, aby zakazać stronie prawa do jego pobrania.
Warunkiem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, obok dokonania wyboru świadczenia, o którym mowa w art. 27 ust. 5 u.ś.r., jest więc brak posiadania przez wnioskodawcę uprawnienia do otrzymywania świadczenia konkurencyjnego. W sytuacji, gdy strona ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, warunkiem skutecznego ubiegania się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego, na zasadzie wyboru, o którym mowa w art. 27 ust. 5 u.ś.r., jest więc rezygnacja z przysługującego świadczenia i to poprzez wyraźne, zrzeczenie się prawa do konkurencyjnego świadczenia w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego, prowadzące do wyeliminowania z obrotu prawnego decyzji przyznającej ten zasiłek.
Stosownie do treści do art. 24 ust. 2 u.ś.r., prawo do świadczeń rodzinnych ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek z prawidłowo wypełnionymi dokumentami, do końca okresu zasiłkowego. Zauważyć jednak należy, iż zasady wyrażonej w art. 24 ust. 2 u.ś.r. nie można traktować jako bezwzględnego nakazu. Przepis art. 24 u.ś.r. stanowi bowiem normę procesową, pełniącą funkcję służebną względem norm materialnoprawnych i nie może prowadzić do modyfikacji lub pominięcia tych norm. W praktyce oznacza to, że przyznając świadczenia rodzinne, organ ocenia spełnienie warunków przysługiwania świadczenia na dzień podejmowania rozstrzygnięcia. W sytuacji więc, gdy – w momencie wydawania decyzji – jeden z warunków przysługiwania prawa do danego świadczenia rodzinnego nastąpi po miesiącu złożenia wniosku w tej sprawie, to organ administracji jest nie tylko uprawniony, lecz wręcz zobowiązany uwzględnić daną okoliczność. Oczywistym jest bowiem, iż określone świadczenie rodzinne może być stronie przyznane tylko wówczas, gdy wszystkie warunki będą spełnione. Skoro zaś – jak wyżej wskazano – nie jest możliwe kumulatywne pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, a warunkiem przyznania nowego świadczenia jest (bezwarunkowa) rezygnacja z uprzednio przyznanego świadczenia na ten sam cel, to okres, na jaki strona może ubiegać się o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego nie jest determinowany tylko datą wpływu wniosku o to świadczenie, ale też uzależniony jest od terminu obowiązywania dotychczasowego zbieżnego uprawnienia.
Z akt rozpoznawanej sprawy wynika, że wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawnym mężem skarżąca złożyła w dniu 13 czerwca 2022 r. W dacie złożenia tego wniosku skarżąca miała już na mocy ostatecznej decyzji Prezydenta Miasta [...] z 1 czerwca 2022 r. przyznany specjalny zasiłek opiekuńczy w związku z opieką nad mężem na okres od 1 czerwca 2022 r. do 31 października 2022 r. Na skutek złożonego przez skarżącą oświadczenia z 19 września 2022 r. wyrażającego zgodę na uchylenie powyższej decyzji z 1 czerwca 2022 r. Prezydent Miasta [...] decyzją z 20 września 2022 r. uchylił decyzję własną z 1 czerwca 2022 r., jednak nie określił w niej wprost daty, od której następuje skutek uchylenia. Decyzja z 20 września 2022 r. została doręczona skarżącej w dniu 22 września 2022 r. Czternastodniowy termin do wniesienia odwołania od tej decyzji upłynął z dniem 6 października 2022 r. Decyzja nie została zaskarżona przez skarżącą i w konsekwencji stała się stała się ostateczna w dniu 7 października 2022 r. Oznacza to, że z tą datą weszła do obrotu prawnego i wywołuje skutki w niej określone wobec jej adresatów, jak również wobec innych uczestników obrotu prawnego. Przypomnieć bowiem należy, że na mocy art. 16 § 1 k.p.a., dopiero ostateczna decyzja organów administracji publicznej, korzystając z domniemania legalności i zgodnie z zasadą trwałości decyzji, funkcjonuje w obrocie prawnym. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 7 września 2017 r., sygn. akt II OSK 847/17, decyzja wchodzi do obrotu prawnego z chwilą kiedy staje się ostateczna i od tego momentu wywołuje wszelkie skutki prawne zarówno względem stron postępowania, jak i wszystkich innych podmiotów, na które oddziałuje ona swoją treścią.
Podkreślić trzeba, że decyzja z 20 września 2022 r. uchylająca specjalny zasiłek opiekuńczy do 6 października 2022 r. była nieostateczna z uwagi na brak upływu terminu do złożenia od niej odwołania w administracyjnym toku instancji. Zatem decyzja ta w tym okresie nie funkcjonowała w obrocie prawnym i nie wywoływała skutków w niej określonych. Dopiero po bezskutecznym upływie terminu do wniesienia od niej odwołania stała się ostateczna, weszła do obrotu prawnego, wywołując określony w niej skutek uchylenia decyzji z 1 czerwca 2022 r. o przyznaniu skarżącej specjalnego zasiłku opiekuńczego. Dlatego też Kolegium przy wydawaniu swojego rozstrzygnięcia zobowiązane było do uwzględnienia tego, iż od 7 października 2022 r. decyzja z 20 września 2022 r. uchylająca specjalny zasiłek opiekuńczy stała się ostateczna. Oznacza to, że zaskarżona decyzja Kolegium przyznająca skarżącej świadczenia pielęgnacyjne od 7 października 2022 r. jest prawidłowa. Skoro bowiem do 6 października 2022 r. funkcjonowała jeszcze w obrocie prawnym ostateczna decyzja ustalająca skarżącej prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, to brak było prawnej możliwości przyznania skarżącej, w czasie obowiązywania tej decyzji, świadczenia konkurencyjnego w postaci świadczenia pielęgnacyjnego. Wbrew stanowisku skarżącej kasacyjnie nie doszło do naruszenia prawnie uzasadnionych celów u.ś.r., do których należą między innymi wspieranie rodziny w realizacji jej funkcji, głównie opiekuńczej, albowiem na mocy zaskarżonej decyzji skarżącej przyznane zostało wnioskowane przez nią świadczenie rodzinne.
W związku z powyższym należało uznać, że sformułowany w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przepisów prawa materialnego okazał się nieusprawiedliwiony.
Natomiast niezrozumiałe są zarzuty skargi kasacyjnej odnośnie decyzji organu I instancji, która na skutek wydania zaskarżonej decyzji została w całości wyeliminowana z obrotu prawnego.
Za nietrafny należało uznać zarzut naruszenia art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) w zw. z art. 151 p.p.s.a. w powiązaniu w wyszczególnionymi przepisami art. 7, art. 77 § 1, art. 80, art. 6 oraz art. 8 i 9 k.p.a. w zw. z art. 79a § 1 k.p.a., albowiem z wnikliwej analizy całości akt sprawy wynika, że organ odwoławczy, po uprzednim uzupełnieniu materiału dokumentacyjnego, nie przekraczając granic swobodnej oceny dowodów, dokonał wszechstronnej i wnikliwej analizy zebranego materiału dowodowego, poinformował skarżącą, że jedyną zależną od niej przeszkodą do przyznania wnioskowanego świadczenia jest posiadanie przez nią prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego.
Wobec tego uznać należy, że skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, a zaskarżony wyrok odpowiada prawu.
Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 w zw. z art. 182 § 2 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji.
Odnośnie zawartego w skardze kasacyjnej wniosku o przyznanie pełnomocnikowi wynagrodzenia z tytułu pomocy prawnej udzielonej z urzędu, z uwagi na to, że wynagrodzenie nie zostało opłacone ani w całości ani w części wskazać należy, że z akt sprawy wynika, iż wniosek ten został już realizowany, albowiem starszy referendarz sądowy Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie postanowieniem z 5 września 2023 r., sygn. akt II SA/Lu 808/22, przyznał pełnomocnikowi z urzędu skarżącej kasacyjnie kwotę 295,20 zł, w tym 55,20 zł należnego podatku od towarów i usług, wynagrodzenia za sporządzenie i wniesienie skargi kasacyjnej.
POTRZEBUJESZ POMOCY?