Interpretacja indywidualna z dnia 7 listopada 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.479.2024.2.LM

Skutki podatkowe cash poolingu.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku wspólnego o wydanie interpretacji indywidualnej

5 września 2024 r. wpłynął Państwa wniosek wspólny z 3 września 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Wniosek dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych zawarcia umowy cash poolingu. Uzupełnili go Państwo – w odpowiedzi na wezwanie – 21 października 2024 r. (data wpływu 21 października 2024 r.) oraz 21 października 2024 r.(data wpływu 24 października 2024 r.). Treść wniosku wspólnego jest następująca:

Zainteresowani, którzy wystąpili z wnioskiem

1) Zainteresowany będący stroną postępowania:

(…) Sp. z o.o.

NIP: (…)

2) Zainteresowany niebędący stroną postępowania:

(…) N.V.

Identyfikator: (…)

Opis stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego

(…) sp. z o.o. (dalej: „Spółka”) zamierza przystąpić (w drodze zawarcia umowy cash poolingu, dalej: „Umowa Cash poolingu”) do systemu kompleksowego zarządzania płynnością finansową (dalej: „Cash pooling” lub „System”), mającego na celu bardziej efektywne zarządzanie środkami pieniężnymi i limitami zadłużenia na poziomie grupy kapitałowej X (dalej: „Grupa”) oraz korzystanie przez poszczególnych uczestników systemu ze wspólnej płynności finansowej.

Na dzień składania wniosku planowane jest uczestnictwo następujących podmiotów w Cash poolingu:

1. Spółka (Polska), (…) S.p.A (Włochy), (…) SAS (Francja), (…) A.G. (Niemcy), (…) S.L. (Hiszpania), (…) Ltd (Wielka Brytania), przy czym w przyszłości do Cash poolingu mogą również przystąpić inne podmioty z grupy kapitałowej (…),

2.(…) N.V. (dalej: „Pool Leader”) zajmujący się organizacją oraz zarzadzaniem systemem zarządzania płynnością oraz zgromadzonymi środkami finansowymi (dalej razem: „Uczestnicy”).

Podpisanie Umowy Cash poolingu zostało zaplanowane na wrzesień 2024 r.

Na dzień składania wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej Umowa Cash poolingu nie została jeszcze podpisana, ale przewidują Państwo jej podpisanie w nieodległej przyszłości.

Omawiany System będzie obsługiwany przez bank lub banki na podstawie odrębnej umowy, która będzie regulowała techniczną stronę Systemu, związaną z prowadzeniem rachunków biorących udział w Cash poolingu i dokonywaniem między nimi operacji w celu zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Systemu.

System przyjmie formę „zero-balance cash pool”, czyli będzie umową cash poolingu rzeczywistego, która będzie się opierać na mechanizmie zerowania sald, tj. realnym przepływie środków pieniężnych między rachunkami poszczególnych uczestników Systemu (dalej: „Rachunki Transakcyjne”), a specjalnym rachunkiem prowadzonym na rzecz Pool Leadera lub innego podmiotu z Grupy wyznaczonego rzez Pool Leadera, o charakterze tzw. rachunku głównego (dalej: „Rachunek Główny”). Operacje będą przeprowadzane w taki sposób, aby saldo wykazywane na Rachunkach Transakcyjnych wynosiło na koniec dnia zero, natomiast saldo na Rachunku Głównym odpowiadało rzeczywistej wysokości środków posiadanych przez Uczestników w Systemie Cash Pooling (przy czym może to być zarówno saldo dodatnie, jak i ujemne).

Codzienne przepływy pieniężne dokonywane z Rachunku Transakcyjnego na Rachunek Główny lub z Rachunku Głównego na Rachunek Transakcyjny będą skutkować uznaniem lub obciążeniem każdego istniejącego rachunku bieżącego, w zależności od przypadku. Przepływy pieniężne w ramach Cash poolingu będą stanowiły fizyczny przepływ środków, który przeniesie odpowiednią pozycję gotówkową z rachunku bankowego Uczestnika na rachunek bankowy Pool Leadera lub odwrotnie.

W wyniku transferów pieniężnych dokonywanych pomiędzy Rachunkiem Głównym i Rachunkami Transakcyjnymi poszczególnych Uczestników powstaną wierzytelności Pool Leadera względem tych Uczestników (w przypadku ujawnienia przez nich sald ujemnych) oraz wierzytelności Uczestników względem Pool Leadera (w przypadku ujawnienia przez nich sald dodatnich). W związku z powyższym Uczestnicy, których środki finansowe zostaną przekazane na Rachunek Główny (w wyniku ujawnionych nadwyżek) otrzymają odsetki. Analogicznie Uczestnicy, którzy otrzymają środki pieniężne, w celu pokrycia ich niedoborów finansowych, będą zobowiązani do zapłaty odsetek za skorzystanie z udostępnionych środków pieniężnych.

W zależności od pozycji finansowej Spółki (posiadanie nadwyżki lub niedoboru środków pieniężnych na rachunku), Pool Leader może być uprawniony do otrzymania odsetek lub zobowiązany do ich zapłaty. Sposób kalkulacji poszczególnych rodzajów odsetek zostanie szczegółowo uregulowany w Umowie Cash poolingu.

Spółka wyjaśnia, że dla powyższych operacji/transferów w ramach Systemu nie przewidziano w Umowie Cash poolingu żadnego specyficznego tytułu prawnego. Umowa Cash poolingu zostanie zawarta w ramach tzw. zasady swobody umów, zgodnie z którą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, o ile jego treść lub cel nie będą sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zasadniczym celem przyszłego uczestnictwa Spółki w Cash poolingu jest uzyskanie dostępu do korzyści wynikających z „uwspólniania” płynności finansowej, tj. zwiększenie efektywności zarządzania środkami finansowymi poprzez zminimalizowanie kosztów finansowania zewnętrznego i optymalizację wykorzystania nadwyżek finansowych. Wyłącznie w tym celu Spółka przystępuje do Systemu i jest zainteresowana procesem koncentracji jej środków pieniężnych w ramach Grupy.

W kontekście powyższego, wszelkie czynności podejmowane przez Spółkę w ramach systemu Cash poolingu, w tym w szczególności udostępnienie Pool Leaderowi/Bankowi jej Rachunku Transakcyjnego, będą wykonywane wyłącznie w celu umożliwienia wykonania ww. operacji przez Pool Leadera/Bank będących istotą Systemu (m.in. funkcjonowania mechanizmu zero-balancing cash pooling).

W piśmie uzupełniającym wskazali Państwo dane podmiotów zagranicznych w tym banków.

W uzupełnieniu wniosku wyjaśnili Państwo, że na dzień składania odpowiedzi na wezwanie planowane jest uczestnictwo w Cash poolingu prowadzonym w PLN oraz w EUR; jednocześnie wskazali Państwo podmioty, które będą uczestniczyć w Cash poolingu prowadzonym w poszczególnych walutach. Nie wykluczają również Państwo, że w przyszłości do Cash poolingu mogą przystąpić inne podmioty z Grupy.

Na dzień składania odpowiedzi na wezwanie, w ramach struktury Grupy funkcjonuje 10 różnych systemów zarządzania płynnością finansową, z czego Spółka będzie brała udział tylko w dwóch, które opisane zostały w ramach wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej.

Podpisanie przez Spółkę Umów Cash poolingu w walutach PLN oraz EUR zostało zaplanowane przed końcem 2024 r.

Zauważają Państwo, że z perspektywy dokumentacyjnej, co do zasady system cash poolingu rzeczywistego (ang. zero balance sweeps mechanism) jest obsługiwany przez banki na podstawie umowy, która zostanie podpisana przez (i) Banki, (ii) Pool Leadera oraz (iii) pozostałych uczestników.

Pytania w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Czy w świetle art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych Umowa Cash poolingu lub czynności realizowane w ramach opisanego Cash poolingu będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko

Państwa zdaniem, Umowa Cash poolingu ani czynności realizowane w ramach opisanego Systemu, w tym transfery pomiędzy Rachunkiem Transakcyjnym Spółki jako Uczestnika Systemu, a Rachunkiem Głównym (…) NL jako Pool Leadera oraz w drugą stronę, nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych w Polsce – zarówno po stronie Spółki, jak i (…) NL.

Umowa Cash poolingu jest umową nieuregulowaną, zaliczaną do tzw. umów nienazwanych i jako taka nie mieści się w zamkniętym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych zdefiniowanym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają następujące czynności:

a)umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

b)umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

c)(uchylona),

d)umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

e)umowy dożywocia,

f)umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

g)(uchylona),

h)ustanowienie hipoteki,

i)ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

j)umowy depozytu nieprawidłowego,

k)umowy spółki.

W Państwa ocenie Cash pooling jest to rozbudowany system rozliczeń finansowych w obrębie danej grupy kapitałowej i nie wypełnia definicji żadnej z umów wymienionych powyżej. W szczególności, Państwa zdaniem, czynności wykonywane w ramach Systemu nie wypełnią definicji pożyczki czy depozytu nieprawidłowego. Jednocześnie są Państwo świadomi, że dla oceny, czy dana czynność podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, kluczowe znaczenie ma jej treść i występowanie elementów przedmiotowo istotnych, charakterystycznych dla danej czynności prawnej, a nie nazwa, jaką nadały jej strony.

Wskazują Państwo, że Cash pooling nie został dotychczas w sposób kompleksowy uregulowany w polskim systemie prawa (w tym w szczególności przepisami prawa podatkowego), co sprawia, że w przypadku cash poolingu (również rzeczywistego, a więc takiego, który jest przedmiotem wniosku) należy posiłkować się odniesieniami do różnych dziedzin prawa, w tym m.in. prawa cywilnego.

Przywołują Państwo art. 720 ustawy Kodeks cywilny, zgodnie z którym: „Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości”.

Wskazują Państwo, że w myśl art. 845 Kodeksu cywilnego „Jeżeli z przepisów szczególnych albo z umowy lub okoliczności wynika, że przechowawca może rozporządzać oddanymi na przechowanie pieniędzmi lub innymi rzeczami oznaczonymi tylko co do gatunku, stosuje się odpowiednio przepisy o pożyczce (depozyt nieprawidłowy). Czas i miejsce zwrotu określają przepisy o przechowaniu”.

Pomimo tego, że uczestnictwo w Systemie spowoduje powstanie określonych praw i obowiązków dla Uczestników, to Państwa zdaniem nie dojdzie tutaj do zawarcia/realizacji umowy pożyczki ani depozytu nieprawidłowego z uwagi na brak zobowiązania do przeniesienia określonej ilości środków pieniężnych przez jednego Uczestnika na rzecz drugiego Uczestnika. W konsekwencji w przypadku Cash poolingu nie wystąpią kluczowe elementy konstytuujące umowy pożyczki lub depozytu nieprawidłowego, tj. określony przedmiot i strony transakcji.

Dodatkowo, podkreślają Państwo, że Umowa Cash poolingu będzie tak skonstruowana, że Uczestnik dokonując wpłaty na Rachunek Szczegółowy nie będzie wskazywał przez kogo (przez który podmiot z Grupy) środki te mają być wykorzystane. Tym samym, w sytuacji, gdy do systemu przystąpią więcej niż dwa podmioty, poszczególni Uczestnicy nie będą wiedzieli przez kogo zostały wykorzystane środki wpłacone przez nich na Rachunki Transakcyjne. Podobnie, w przypadku otrzymania przez nich środków kompensujących niedobór środków pieniężnych, który pojawi się na Rachunku Transakcyjnym, nie będą wiedzieli od jakiego podmiotu z Grupy faktycznie pochodzą te środki.

Państwa zdaniem, Umowa Cash poolingu w żadnym wypadku nie będzie realizowała również ekonomicznego celu pożyczki (oraz depozytu nieprawidłowego). Podkreślają Państwo, że nadrzędnym celem Cash poolingu będzie osiągnięcie przez Uczestników bardziej efektywnego zarządzania płynnością finansową jak również zmniejszenie kosztów finansowania zewnętrznego, podczas gdy celem zawarcia umów pożyczki jest korzystanie przez ściśle określony czas z cudzego kapitału, w ściśle określonej wysokości.

Zatem skoro czynności realizowane w ramach Cash poolingu nie przyjmą charakteru żadnej z czynności wymienionych w katalogu określonym w art. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, to nie będą one podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Na potwierdzenie stanowiska przywołali Państwo interpretacje indywidualne.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

W myśl art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy:

Szczegółowe ustalenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Oznacza to, że czynności niewymienione w ustawowym katalogu nie podlegają opodatkowaniu, nawet gdy wywołują skutki w sferze gospodarczej takie same bądź podobne do tych, które zostały w nim wyliczone.

Należy stwierdzić, że umowa cash poolingu pozostaje umową nienazwaną. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.) – w księdze trzeciej zobowiązania – nie zawiera przepisów odnoszących się do tego typu umowy.

Umowa cash poolingu jest najbardziej zbliżona swą konstrukcją do umowy pożyczki wymienionej w katalogu określonym w art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Jednakże nie jest taką umową, bowiem w myśl art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego:

Przedstawiona we wniosku konstrukcja umowy cash poolingu, jako sposobu zarządzania płynnością finansową uczestniczących podmiotów, pomimo zawierania w sobie pewnych elementów pożyczki, nie wyczerpuje istotnych jej znamion. Cash pooling polega na umożliwieniu lepszej gospodarki finansowej grupy kapitałowej. Dzięki tej usłudze można skompensować niedobory środków podmiotów należących do danej grupy nadwyżkami innych podmiotów należących do tej samej grupy oraz korzystnie zagospodarować nadwyżkę środków. W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z trzema przynajmniej podmiotami, a mianowicie: podmiotem posiadającym wolne środki finansowe, podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu.

Z tytułu uczestnictwa w tych transakcjach dla wszystkich podmiotów powstają określone prawa i obowiązki, jednak nie dochodzi w tym przypadku do zawarcia umowy pożyczki, ponieważ brak jest zobowiązania do przeniesienia określonej ilości pieniędzy na określony w umowie podmiot. Uczestnik cash poolingu posiadający wolne środki nie wie, czy środki te zostaną wykorzystane, w jakiej wysokości i przez którego uczestnika. Tak samo uczestnik, który posiada niedobory nie wie, środkami którego podmiotu zostaną one zniwelowane. Tym samym nie jest skonkretyzowana druga strona transakcji, jak też jej przedmiot, ponieważ źródłem, z którego zostanie zasilony rachunek o saldzie debetowym, jest – co do zasady – rachunek zbiorczy, na którym gromadzone są wolne środki wszystkich posiadających je uczestników cash poolingu lub też rachunek któregoś z uczestników, który posiada saldo dodatnie.

Przedstawiona we wniosku konstrukcja cash poolingu, jako sposobu gospodarowania wolnymi środkami finansowymi uczestników niewątpliwie zawiera w sobie pewne elementy kredytowania jednych podmiotów przez drugie. Nie sposób jednak uznać, że wyczerpuje ona wszystkie elementy przedmiotowo istotne dla umowy pożyczki.

Czynności tego typu nie można wobec tego uznać za umowę pożyczki.

Umowa cash poolingu – mimo, że jest zbliżona konstrukcyjnie także do tej umowy – nie stanowi także umowy depozytu nieprawidłowego, wymienionego w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych jako czynność podlegająca opodatkowaniu. Zgodnie z art. 845 Kodeksu cywilnego:

Umowa cash poolingu nie wyczerpuje zatem znamion instytucji depozytu nieprawidłowego.

W związku z powyższym, należy stwierdzić, że skoro zawarcie umowy cash poolingu nie zostało wymienione w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych a czynności tego typu nie można zakwalifikować, np. jako umowy pożyczki czy też innej czynności tym katalogiem objętej, to tym samym – z powyższych przyczyn – czynności dokonywane w ramach umowy cash poolingu dotyczące zarządzania wspólną płynnością finansową nie podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych; nie mieszczą się bowiem w katalogu czynności ściśle wymienionych jako podlegające opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Zatem przedstawiony system cash pooling oraz czynności wykonywane (realizowane) w ramach systemu nie będą podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, a tym samym po stronie Zainteresowanych nie powstanie obowiązek podatkowy w tym podatku.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili oraz stanu prawnego w dacie zaistnienia zdarzenia,

Interpretacja dotyczy również zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego. Z funkcji ochronnej będą mogli skorzystać ci z Państwa, którzy zastosują się do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację przez Zainteresowanego, który jest stroną postępowania

(…) Sp. z o.o. (Zainteresowany będący stroną postępowania – art. 14r § 2 Ordynacji podatkowej) ma prawo wnieść skargę na tę interpretację indywidualną do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a, art. 14b § 1 i art. 14r ustawy Ordynacja podatkowa.