PROSTO ZE STRASBURGA

Jaki kraj jest „bezpieczny”? Trybunał o deportacji osadzonych ze Szwajcarii do Albanii

W wyroku w sprawie Y. i inni przeciw Szwajcarii (skarga nr 9577/21) Europejski Trybunał Praw Człowieka po raz kolejny wypowiedział się w kwestii uznania określonego kraju za kraj „bezpieczny”, do którego deportacja nie stanowi zagrożenia dla praw i wolności jednostki. Tym razem za taki kraj uznano Albanię.

Pierwszy skarżący jest pisarzem i profesorem literatury albańskiej. Od 2011 r. kierował Instytutem Badania Zbrodni Komunistycznych i ich Konsekwencji – publiczną jednostką naukową prowadzącą badania nad przestępstwami popełnionymi w czasie trwania reżimu komunistycznego w Albanii. Y. prowadził badania nad sprawcami zbrodni i prześladowań w czasach reżimu komunistycznego. Niektórzy z nich nadal zajmowali ważne stanowiska w albańskich instytucjach państwowych. W ramach swoich działań Y. zainicjował m.in. działania prawne przeciwko E.C., byłemu komendantowi obozu karnego Qafë Bari, który uzyskał azyl w Niemczech. 16 marca 2019 r. H.B., kluczowy świadek w tej sprawie, został zabity w Tiranie, a skarżący podnosił, że motyw zabójstwa nie został wyjaśniony – sugerował, że to zabójstwo było powiązane z zarzutami sformułowanymi przeciwko E.C. Podawał również przykłady oczerniających go przekazów medialnych oraz przytaczał wypowiedzi polityków zarzucających mu działalność agenturalną, sympatie neonazistowskie i zdradę stanu. W rezultacie zaczął otrzymywać nawet groźby przemocy fizycznej i śmierci. Jednocześnie w Albanii nastąpiły polityczne i legislacyjne próby odsunięcia go od kierowania instytutem oraz ograniczenia autonomii tej jednostki badawczej. Miały również miejsce bezpośrednie konfrontacje z nieznanymi osobami, które wysuwały groźby wobec niego i całej rodziny, oraz próba włamania do ich domu. W wyniku tych zdarzeń, odczuwając realny strach o swoje życie i zdrowie, skarżący wraz z rodziną opuścili Albanię i złożyli w Szwajcarii wnioski azylowe, które zostały ostatecznie odrzucone. Władze krajowe nie stwierdziły, aby w Albanii skarżącym groziło niebezpieczeństwo, a także uznały, że sytuacje, które zostały przez nich opisane, nie mogą być wiązane z działaniami państwa albańskiego i jego instytucji.