Interpretacja indywidualna z dnia 11 października 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4014.220.2024.2.PB

W zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania umowy sprzedaży mieszkania, w sytuacji gdy spadkodawca (babcia Wnioskodawcy) ustanowiła na rzecz brata Wnioskodawcy zapis zwykły zobowiązujący Wnioskodawcę do przeniesienia połowy (50%) udziałów w każdym z nabytych przez Wnioskodawcę w spadku po babci mieszkań na brata Wnioskodawcy, w terminie piętnastu lat od śmierci babci.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 sierpnia 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 8 sierpnia 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie możliwości zwolnienia z opodatkowania umowy sprzedaży mieszkania. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem opatrzonym datą 8 sierpnia 2024 r. (wpływ 28 września 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan wraz z bratem spadkobiercą po babci zmarłej w 2016 r. Babcia była właścicielką dwóch mieszkań, w całości. Po babci Pan odziedziczył te dwa mieszkania w całości, ale babcia zrobiła zapis zwykły w testamencie, zobowiązujący Pana do przeniesienia połowy  (50%) udziałów w każdym z tych mieszkań na Pana brata, w terminie piętnastu lat od śmierci babci. W 2023 r. otworzyliście Państwo ten testament u notariusza i stał się Pan właścicielem obu mieszkań. W akcie notarialnym sporządzonym przez notariusza jest wyraźnie zapisane, że ma Pan w terminie piętnastu lat przenieść 50% udziałów w obydwu mieszkaniach na Pana brata. W 2024 r. zakupił Pan swoje pierwsze mieszkanie za kwotę (…) zł, w związku  z czym, u notariusza zapłacił Pan podatek PCC w wysokości 2%, w tym przypadku (…) zł.

Pytania

1)W związku z tym, że ma Pan prawny obowiązek przeniesienia 50% udziałów w mieszkaniach, które odziedziczył Pan na brata, nie posiada Pan więcej niż 50% udziałów w każdym z tych mieszkań. Zgodnie z zapisem z art. 9 pkt 17, jeżeli nie posiada się więcej niż 50% udziałów w nieruchomościach, które się odziedziczyło, nie powinno się płacić podatku PCC. Podsumowując – czy zapłata podatku PCC przy zakupie mieszkania w 2024 r. była prawidłowa, pomimo tego, że jest Pan zobowiązany przenieść połowę udziałów w odziedziczonych mieszkaniach na brata?

2)Czy jeżeli przeniósłby Pan te udziały na brata, to czy wtedy powinien Pan odzyskać zapłacony podatek?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem:

Ad. 1)  Nie powinien Pan płacić podatku PCC przy zakupie Pana pierwszej nieruchomości w 2024 r., ponieważ nie posiada Pan udziałów wynoszących więcej niż 50% w odziedziczonych nieruchomościach. Pomimo tego, że obecnie jest Pan ich pełnym właścicielem, to jest Pan prawnie zobowiązany (w postaci aktu notarialnego) na przeniesienie połowy tych udziałów na Pana brata. W związku z tym, uważa Pan, że nie powinien był Pan płacić podatku PCC.

Ad. 2) Podatek PCC nie powinien być zapłacony, więc podatek PCC powinien być zwrócony, jeżeli przeniósłby Pan te udziały na brata.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ww. ustawy:

W myśl art. 3 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Na podstawie art. 4 pkt 1 ww. ustawy:

W oparciu o art. 6 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Wartość rynkową określa się na zasadach wskazanych w art. 6 ust. 2 ww. ustawy, w myśl którego:

Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Jak wynika z powołanych przepisów – umowa sprzedaży podlega generalnie opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i obowiązek uiszczenia tegoż podatku ciąży na kupującym.

W myśl art. 9 pkt 17 ww. ustawy:

Z treści przepisu art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych wynika, że zwolnieniem tym objęte jest nabycie przez osobę fizyczną/osoby fizyczne m.in. prawa własności lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość pod warunkiem, że kupującemu w dniu sprzedaży i przed tym dniem nie przysługiwało żadne z tych praw ani udział w tych prawach, chyba że udział ten nie przekracza lub nie przekraczał 50% i został nabyty w drodze dziedziczenia.

Z przedstawionego opisu stanu faktycznego wynika, że Pana babcia (zmarła w 2016 r.) była właścicielką dwóch mieszkań, w całości. Po babci Pan odziedziczył te dwa mieszkania  w całości, ale babcia zrobiła zapis zwykły w testamencie, zobowiązujący Pana do przeniesienia połowy (50%) udziałów w każdym z tych mieszkań na Pana brata, w terminie piętnastu lat od śmierci babci. W 2023 r. otworzyliście Państwo ten testament u notariusza  i stał się Pan właścicielem obu mieszkań. W akcie notarialnym sporządzonym przez notariusza jest wyraźnie zapisane, że ma Pan w terminie piętnastu lat przenieść 50% udziałów w obydwu mieszkaniach na Pana brata. W 2024 r. zakupił Pan swoje pierwsze mieszkanie za kwotę (…) zł, w związku z czym, u notariusza zapłacił Pan podatek PCC  w wysokości 2%, w tym przypadku (…) zł.

Spadek (dziedziczenie) jest instytucją uregulowaną przepisami zawartymi w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.).

W myśl art. 922 § 1 tej ustawy:

Zgodnie z art. 924 ww. ustawy:

Jak wynika z treści art. 925 omawianej ustawy:

Zgodnie z art. 926 § 1 ww. ustawy:

Zatem nabycie spadku przez spadkobiercę następuje z chwilą śmierci spadkodawcy. Moment, z jakim następuje nabycie spadku w sposób jednoznaczny i nie budzący żadnych wątpliwości interpretacyjnych, określony został w art. 925 Kodeksu cywilnego. Stosownie do tego przepisu, spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, mimo iż nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku, ani też nie uzyskał stwierdzenia nabycia spadku.

Dodatkowo należy wskazać, że postanowienie o nabyciu spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia potwierdza jedynie nabycie spadku (prawo spadkobiercy do spadku), które  z mocy art. 925 Kodeksu cywilnego nastąpiło już wcześniej – z chwilą otwarcia spadku,  tj. śmierci spadkodawcy.

W myśl art. 1025 § 1 Kodeksu cywilnego:

Prawomocne postanowienie sądu lub akt poświadczenia dziedziczenia mają charakter deklaratoryjny i stwierdzają jedynie nabycie spadku przez spadkobiercę.

Z kolei instytucja zapisu zwykłego została uregulowana w art. 968 § 1 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Zgodnie z art. 975 Kodeksu cywilnego:

Skutkiem prawnym ustanowienia zapisu jest powstanie w chwili otwarcia spadku stosunku zobowiązaniowego pomiędzy spadkobiercą a zapisobiercą. Wprawdzie wymagalność roszczenia zapisobiercy powstaje zasadniczo, w braku odmiennej woli spadkodawcy, niezwłocznie po ogłoszeniu testamentu (art. 970 Kodeksu cywilnego), jednakże dopiero spełnienie świadczenia skutkuje wykonaniem nałożonego na spadkobiercę zobowiązania.

W analizowanej sprawie spadkodawca (Pana babcia) ustanowiła na rzecz Pana brata zapis zwykły zobowiązujący Pana do przeniesienia połowy (50%) udziałów w każdym z nabytych przez Pana w spadku po babci mieszkań na Pana brata, w terminie piętnastu lat od śmierci babci.  

Wskazać należy, że osoba, na rzecz której spadkodawca sporządził zapis w testamencie nie nabywa własności rzeczy lub praw majątkowych, wynikających z ww. praw, z chwilą otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy). Moment śmierci spadkodawcy nie oznacza zatem równoczesnego przeniesienia własności rzeczy lub praw majątkowych na inne podmioty tytułem zapisu. Zapisobiercy przysługuje w stosunku do spadkobiercy obciążonego zapisem zwykłym jedynie roszczenie o wykonanie zapisu przez spełnienie określonego w testamencie świadczenia majątkowego. Dopiero spełnienie tego świadczenia skutkuje wykonaniem nałożonego na spadkobiercę zobowiązania. To oznacza, że momentem nabycia rzeczy lub praw majątkowych w drodze zapisu jest chwila wykonania zapisu, czyli moment przeniesienia własności tych rzeczy lub praw majątkowych.

Mając na uwadze przedstawiony we wniosku stan faktyczny i powołane przepisy stwierdzić należy, że w chwili zawarcia umowy sprzedaży pierwszego mieszkania za kwotę (…) zł był Pan bezsprzecznie właścicielem dwóch lokali mieszkalnych nabytych w całości w drodze dziedziczenia. Okoliczność, że na podstawie zapisu zwykłego jest Pan zobowiązany do przeniesienia na rzecz brata udziałów wynoszących po 50% w ww. lokalach, pozostaje bez znaczenia w niniejszej sprawie, ponieważ stan posiadania określonych w art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych praw należy ustalać „w dniu sprzedaży i przed tym dniem.” Pan w dniu sprzedaży lokalu mieszkalnego i przed tym dniem był wyłącznym właścicielem dwóch lokali mieszkalnych nabytych tytułem dziedziczenia. Z tej też przyczyny bez znaczenia dla możliwości skorzystania z ww. zwolnienia pozostaje okoliczność przedstawiona w drugim pytaniu sformułowanym we wniosku, tj. okoliczność późniejszego przeniesienia na brata ww. udziałów w lokalach mieszkalnych. Stan posiadania oceniać należy „w dniu sprzedaży i przed tym dniem”, a zatem wykonanie zapisu poprzez przeniesienie na brata ww. udziałów nie spowoduje, że będzie miał Pan prawo do ubiegania się o zwrot podatku zapłaconego z tytułu zakupu lokalu mieszkalnego.

Zatem w Pana przypadku nie zostały spełnione warunki do zwolnienia określone w art. 9  pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wobec tego, z tytułu umowy sprzedaży, na podstawie której nabył Pan lokal mieszkalny, nie przysługiwało Panu zwolnienie z opodatkowania na podstawie art. 9 pkt 17 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Tym samym w analizowanym stanie faktycznym podatek od czynności cywilnoprawnych został przez notariusza słusznie naliczony i pobrany.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo  o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co dozastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).