Interpretacja indywidualna z dnia 2 września 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-3.4014.325.2024.1.AG

Dobrowolne umorzenie udziałów wspólnika w spółce z o.o. za jego zgodą.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od czynności cywilnoprawnych jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

2 lipca 2024 r. wpłynął Państwa wniosek z 28 czerwca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, dotyczący m.in. podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie skutków podatkowych dobrowolnego umorzenia udziałów wspólnika bez wynagrodzenia.

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Prowadzą Państwo działalność gospodarczą w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (dalej jako: Wnioskodawca lub Spółka).

Spółka, jak również Wspólnik podlegają opodatkowaniu na terenie Rzeczpospolitej Polskiej od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich powstawania oraz są zarejestrowani dla celów podatku od towarów i usług jako podatnicy VAT czynni.

Zarówno Spółka, jak i Wspólnik są osobami prawnymi mającymi siedzibę i zarząd na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej.

Wspólnikami Spółki są:

1)Wspólnik nr 1 - osoba fizyczna - posiada w Spółce 750 udziałów o łącznej wartości (…) zł,

2)Wspólnik nr 2 - osoba fizyczna - posiada w Spółce 100 udziałów o łącznej wartości (…) zł,

3)Wspólnik nr 3 (dalej jako: Wspólnik) - osoba prawna - spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, posiadająca w spółce 118.461 udziałów o łącznej wartości (…) zł.

Wartość nominalna udziałów wynosi (...) zł za udział.

Kapitał zakładowy Spółki wynosi: (…) zł. Spółka od 2016 roku odnotowuje straty.

W celu pokrycia strat bilansowych Spółka planuje dokonać obniżenia kapitału zakładowego. Obniżenie kapitału zakładowego odbyłoby się poprzez umorzenie udziałów bez wynagrodzenia, za zgodą Wspólnika, w drodze nabycia udziałów przez Spółkę.

Nieodpłatne zbycie udziałów w celu ich umorzenia zostałoby dokonane na podstawie art. 199 § 1 i § 3 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (dalej jako: KSH), w trybie tzw. procedury dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia.

Działając zgodnie z przepisami KSH, Spółka planuje:

-zgodnie z art. 199 § 1 - dokonać umorzenia udziałów, za zgodą Wspólnika w drodze nabycia udziałów przez Spółkę (umorzenie dobrowolne);

-zgodnie z art. 199 § 2 - zawrzeć uchwałę zgromadzenia wspólników w tej sprawie;

-zgodnie z art. 199 § 3 - określone zostanie umorzenie bez wynagrodzenia (za zgodą Wspólnika).

Spółka planuje umorzenie udziałów Wspólnika, będącego spółką z ograniczoną odpowiedzialnością (osobą prawną), który w 2016 roku objął udziały w Spółce poprzez wniesienie do Spółki wkładu niepieniężnego (aportu) w postaci zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

W wyniku planowanych działań, Spółka planuje umorzenie całości udziałów posiadanych przez Wspólnika w Spółce, a wartość umorzonych udziałów pokryłaby znaczącą część wartości straty Spółki. Kapitał zakładowy uległby obniżeniu po dokonaniu umorzenia nabytych w tym celu udziałów. W dacie zarejestrowania obniżenia kapitału zakładowego przez Sąd rejestrowy, Spółka dokonałaby rozliczenia skutków tego umorzenia w księgach rachunkowych postępując zgodnie z art. 36a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Zgromadzenie Wspólników Spółki podejmie uchwałę w sprawie dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia. Zostanie również zawarta umowa sprzedaży udziałów bez wynagrodzenia w celu ich umorzenia między Spółką (Wnioskodawcą) a Wspólnikiem.

Umowa spółki zezwala na umorzenie udziałów wspólnika.

Oznaczenia:

-Wnioskodawca lub Spółka - podmiot, który będzie dokonywał umorzenia udziałów,

-Wspólnik - udziałowiec Wnioskodawcy, którego część udziałów w Spółce zostanie umorzona

Pytanie w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Czy planowane przez Spółkę nabycie udziałów własnych, w trybie tzw. procedury dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia za zgodą Wspólnika (zgodnie z art. 199 Kodeksu spółek handlowych), które to umorzenie spowoduje obniżenie kapitału zakładowego Spółki, a kwota z jego obniżenia zostanie przeznaczona na pokrycie strat z lat ubiegłych, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych?

Państwa stanowisko w zakresie podatku od czynności cywilnoprawnych

Państwa zdaniem, obniżenie kapitału zakładowego Spółki przeprowadzone w trybie tzw. procedury dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy podatkowi temu podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1)umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

2)umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

3)(uchylona)

4)umowy darowizny - w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

5)umowy dożywocia,

6)umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności - w części dotyczącej spłat lub dopłat,

7)(uchylona)

8)ustanowienie hipoteki,

9)ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

10)umowy depozytu nieprawidłowego,

11)umowy spółki.

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają też zmiany ww. umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych oraz orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne (art. 1 ust. 1 pkt 2 i 3 ww. ustawy).

W przypadku opisanym przez Państwa, nabycie przez Spółkę udziałów od wspólnika w celu ich umorzenia nastąpi bez wynagrodzenia.

Uważają Państwo, że nabycie przez Spółkę udziałów od wspólnika za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia celem ich umorzenia, to szczególny rodzaj umowy nie wymieniony bezpośrednio w katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (której nie można utożsamiać z umową sprzedaży – uregulowaną w art. 535 w zw. z art. 555 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność praw majątkowych, a kupujący zobowiązuje się zapłacić sprzedawcy cenę, ale z czynnością określoną w art. 199 ustawy Kodeks spółek handlowych).

Elementami przedmiotowo istotnymi umowy sprzedaży są: oznaczenie przedmiotu sprzedaży oraz cena, co oznacza, że za umowę sprzedaży zostanie uznana tylko taka umowa, która definiuje zarówno przedmiot sprzedaży, jak i cenę należną sprzedającemu. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio między innymi do sprzedaży praw majątkowych.

Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością regulują przepisy ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Działając zgodnie z art. 199 Kodeksu spółek handlowych, udziały w Spółce mogą zostać umorzone jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udziały zostaną umorzone za zgodą Wspólnika, w drodze nabycia udziałów przez Spółkę (umorzenie dobrowolne). Umorzenie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością doprowadzi do unicestwienia udziałów w sensie prawnym, co oznacza, że udziały te przestaną istnieć.

W Państwa opinii, czynności opisanej we wniosku nie można zakwalifikować jako umowy sprzedaży, na co Państwo wskazują, a zawarcie umowy nabycia udziałów w celu ich umorzenia bez wynagrodzenia, stanowi szczególny rodzaj umowy niewymienionej w katalogu zawartym w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych i nie jest opodatkowane podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Tym samym po Państwa stronie nie powstanie obowiązek podatkowy z tego tytułu.

Przywołują też Państwo interpretację wydaną przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w podobnej sprawie.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Przepis art. 1 ust. 1 ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 295) zawiera zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu tym podatkiem.

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy:

Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych:

W myśl natomiast art. 1 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy:

Ustawodawca wprowadził zasadę enumeratywnego określenia czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Szczegółowe określenie zakresu przedmiotowego ma określone konsekwencje. Ustawodawca, wprowadzając w ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych zamknięty katalog czynności podlegających opodatkowaniu, wyłączył od opodatkowania inne podobne, które nie zostały wyraźnie wskazane w przepisie. Innymi słowy, opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlegają tylko czynności ściśle określone w katalogu art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Z przedstawionego we wniosku zdarzenia przyszłego wynika, że Spółka planuje dokonać umorzenia udziałów – bez wynagrodzenia, za zgodą wspólnika – w drodze ich nabycia przez Spółkę. Po dokonaniu umorzenia, kapitał zakładowy Spółki ulegnie obniżeniu.

Państwa wątpliwość – zawarta w treści pytania – sprowadza się do tego czy takie nabycie udziałów własnych, tej w celu dobrowolnego umorzenia, bez wynagrodzenia, będzie podlegało opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Instytucja umorzenia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością uregulowana została w art. 199 Kodeksu spółek handlowych.

Zgodnie z art. 199 § 1 i 2 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t. j. Dz.U. z 2024 r. poz. 18):

Na podstawie art. 199 § 3 ww. ustawy :

W myśl natomiast art. 535 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1061):

Stosownie do art. 555 ww. ustawy:

Z powyższego wynika, że elementami przedmiotowo istotnymi umowy sprzedaży są: oznaczenie przedmiotu sprzedaży oraz cena. Innymi słowy, za umowę sprzedaży zostanie uznana tylko taka umowa, która definiuje zarówno przedmiot sprzedaży, jak i cenę należną sprzedającemu. Przepisy o sprzedaży rzeczy stosuje się odpowiednio między innymi do sprzedaży praw majątkowych.

W przypadku określonego w art. 199 Kodeksu spółek handlowych zbycia przez wspólnika udziałów na rzecz spółki w celu ich umorzenia występuje wynagrodzenie. Termin „wynagrodzenie” nie jest tożsamy z ceną. Użycie w art. 199 § 2 Kodeksu spółek handlowych terminu „wynagrodzenie” świadczy, iż na gruncie tego przepisu nie chodzi o sprzedaż w rozumieniu art. 535 Kodeksu cywilnego.

Instytucja umorzenia udziałów w spółce w drodze zbycia przez wspólnika udziału i nabycia tego udziału przez spółkę jest ściśle związana ze stosunkiem uczestnictwa w spółce i musi wynikać z umowy spółki. Jest to norma o charakterze szczególnym w stosunku do przepisów Kodeksu cywilnego.

Umorzenie udziałów nie będzie stanowić umowy sprzedaży, o której mowa w art. 535 Kodeksu cywilnego. Czynności tej nie można też zakwalifikować jako umowy zamiany rzeczy lub praw, wymienionych w tym katalogu.

Tego rodzaju operacji nie można również przypisać charakteru darowizny.

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego bez ekwiwalentu i polega najczęściej na przesunięciu jakiegoś dobra z majątku darczyńcy do majątku obdarowanego. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za uczynioną darowiznę. Darowizna jest więc czynnością, której celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego), a zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne.

Kodeks spółek handlowych w przypadku umorzenia udziałów bez wynagrodzenia nie odsyła do przepisów o umowie darowizny. Analogicznie Kodeks cywilny również nie przewiduje, że przepisy o darowiźnie mają zastosowanie do dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia. W art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych ustawodawca wskazuje, że umowa darowizny może podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych tylko w przypadku gdy zaistnieją określone, dodatkowe okoliczności, tj. gdy darowizna wiąże się z przeniesieniem na obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy (art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. d) ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, co nie ma miejsca w analizowanej sprawie.

Tym samym nabycie udziałów w celu ich umorzenia za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia należy traktować jako szczególny rodzaj umowy – określony przepisami Kodeksu spółek handlowych – który nie został wymieniony w ustawowym katalogu czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Z powyższych przyczyn transakcja umorzenia udziałów bez wynagrodzenia nie będzie rodziła skutków na gruncie ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego obowiązującego w dniu wydania interpretacji.

Rozstrzygnięcie dotyczy podatku od czynności cywilnoprawnych w zakresie pytania oznaczonego we wniosku nr 1, natomiast w zakresie pytania dotyczącego podatku od towarów i usług (pytanie nr 2) zostało wydane odrębne rozstrzygnięcie.

W interpretacji odnosimy się tylko do zadanego przez Państwa pytania i Państwa stanowiska w sprawie nabycia udziałów własnych w trybie procedury dobrowolnego umorzenia udziałów bez wynagrodzenia za zgodą wspólnika (zgodnie z art. 199 Kodeksu spółek handlowych).

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.