Interpretacja indywidualna z dnia 3 września 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0113-KDIPT1-1.4012.499.2024.2.MSU

Opodatkowanie kwot zasądzonych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

1 lipca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 1 lipca 2024  r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy opodatkowania kwot zasądzonych tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 29 sierpnia 2024 r. (data wpływu).

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jako radca prawny reprezentował Pan klienta w postępowaniu przed sądem o zapłatę.

W wyniku pozytywnego zakończenia sprawy, został wydany wyrok nakazowy, a po uprawomocnieniu się rozpoczęto jego egzekucję. W wyroku tym, były zasądzone koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa procesowego, które zgodnie z zawartą z Pana mocodawcą umową stanowią Pana dodatkowe wynagrodzenie, powiększone o podatek VAT, który to mocodawca ma Panu dodatkowo uiścić. W trakcie egzekucji, komornikowi udało się uzyskać tę kwotę. Została ona przelana w dwóch częściach z konta kancelarii komornika na konto Pana kancelarii.

W uzupełnieniu wniosku na poszczególne pytania Organu odpowiedział Pan odpowiednio:

1. Czy jest Pan czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług? TAK

2. Czy z klientem, którego reprezentował Pan przed sądem, zawarł Pan umowę na świadczenie usług? TAK

3. Co konkretnie obejmuje umowa zawarta między Panem a klientem, którego reprezentuje Pan w sporze przed sądem, tj. jakie konkretnie czynności ma Pan dla klienta wykonać?

Reprezentacja klienta we wszelkich sprawach, zarówno sądowych, jak i pozasądowych związanych z dochodzeniem wszelkich roszczeń związanych z przedmiotem umowy będących następnie przedmiotem postępowania przed sądem, a w konsekwencji przed komornikiem.

4. Jak została określona w umowie cywilnoprawnej ze zleceniodawcą (klientem) wysokość wynagrodzenia i zasady jego ustalania dla Pana?

Wysokość wynagrodzenia została ustalona z góry jako jednorazowa płatność. Ponadto ustalono, że przysługują Panu również wszelkie kwoty uzyskane na rzecz Zleceniodawcy w toku prowadzonych na jego rzecz postępowań sądowych tytułem kosztów zastępstwa procesowego, powiększone o aktualnie obowiązującą stawkę podatku VAT, płatne każdorazowo w terminie 7 dni, od daty wypłaty środków na rzecz Zleceniodawcy przez podmiot zobowiązany do zapłaty.

Czy w umowie zostało ustalone jaka jest kwota brutto, kwota netto i podatek VAT?

Ustalono, że kwota główna jest kwotą brutto, czyli zawiera podatek VAT.

5. Na podstawie, których konkretnie przepisów prawa sąd orzeka o obowiązku zapłaty na rzecz Pana klienta kosztów zastępstwa procesowego, proszę podać konkretny artykuł, paragraf oraz nazwę aktu prawnego?

Art. 98 Kodeks postępowania cywilnego. Dz.U.2023.1550 t.j. z dnia 2023.08.08.

6. Czy na rzecz klienta, którego reprezentuje Pan przed sądem, wystawia Pan fakturę dokumentującą świadczoną usługę? Jeśli nie, to dlaczego?

Został wystawiony paragon/rachunek, ponieważ klient jest osobą fizyczną, a ta sprawa nie była związana z prowadzoną przez niego działalnością lub takowej nie prowadzi”.

Pytanie

Czy w przytoczonej sytuacji jest Pan zmuszony do odprowadzenia podatku VAT od kwoty, jaka została Panu przelana w związku z zasądzonymi kosztami sądowymi od pozwanego, a które zostały Panu przekazane od komornika w wyniku egzekucji?

Państwa stanowisko w sprawie

Przytaczając treść podobnego stanu faktycznego sygn. 0112-KDIL1-2.4012.174.2018.1.PG, można wysnuć, że działał Pan na podobnej zasadzie, tj. Trybunał uznał, że musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczeniem, a otrzymywaną zapłatą co oznacza, że dana czynność będzie opodatkowana, jeżeli świadczenia wynikające z relacji wiążących obie strony są wzajemne i ekwiwalentne (orzeczenie w sprawie C-16/93 R.J. Tolsma v. Inspecteur der Omzetbelasting, orzeczenie w sprawie 102/86 Applepear). Nie wykonał Pan na rzecz dłużnika żadnych czynności określonych w art. 5 ustawy o podatku VAT.

Obowiązek zwrotu tychże kosztów wynika jedynie z orzeczenia sądu, wydanego stosownie do brzmienia art. 98 Kodeksu postępowania cywilnego. Ponieważ zwrot kosztów zastępstwa procesowego nie stanowi wynagrodzenia za świadczenie będące dostawą towarów lub świadczeniem usług, Pana zdaniem, otrzymanie ich zwrotu na mocy prawomocnego orzeczenia sądu nie powoduje powstania obowiązku podatkowego, w związku z tym zwrot kosztów postępowania zasądzony przez sąd, a uzyskany od komornika nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT.

W uzupełnieniu wniosku wskazał Pan, iż Pana stanowisko nie ulegnie zmianie w oparciu o uzupełniony przez Pana wniosek, zatem pozostaje ono jak we wniosku. Będzie korespondowało z opisem sprawy, ponieważ jest to uzupełnienie wniosku, a jego zmiana. Pana stanowisko jest bez zmian.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 361 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do brzmienia art. 7 ust. 1 ustawy:

W art. 8 ust. 1 ustawy przewidziano, że:

Każde świadczenie niebędące dostawą towarów polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czyjegoś zachowania stanowi - co do zasady - usługę w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług. Niemniej muszą być przy tym spełnione następujące warunki:

-w następstwie zobowiązania, w wykonaniu którego usługa jest świadczona, druga strona (wierzyciel/nabywca) jest bezpośrednim beneficjentem świadczenia;

-świadczonej usłudze odpowiada świadczenie wzajemne ze strony nabywcy (wynagrodzenie).

Podkreślenia wymaga, że oba ww. warunki powinny być spełnione łącznie, aby świadczenie podlegało - jako usługa - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Aby dana czynność (dostawa towarów czy też usługa) podlegała opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług musi istnieć bezpośredni związek o charakterze przyczynowym, pomiędzy świadczoną usługą a otrzymanym świadczeniem wzajemnym, w ten sposób, że zapłacone kwoty stanowią rzeczywiste wynagrodzenie za wyodrębnioną usługę świadczoną w ramach stosunku prawnego lub dochodzi do wymiany świadczeń wzajemnych. Otrzymana zapłata powinna być konsekwencją wykonania świadczenia. Wynagrodzenie musi być należne za wykonanie tego świadczenia.

W związku z powyższym czynność podlega opodatkowaniu jedynie wówczas, gdy wykonywana jest w ramach umowy zobowiązaniowej, a jedna ze stron transakcji może zostać uznana za bezpośredniego beneficjenta tej czynności. Przy czym związek pomiędzy otrzymywaną płatnością a świadczeniem na rzecz dokonującego płatności musi mieć charakter bezpośredni i na tyle wyraźny, aby można powiedzieć, że płatność następuje w zamian za to świadczenie.

A zatem pod pojęciem odpłatności świadczenia usług rozumieć należy prawo podmiotu świadczącego usługę do żądania od odbiorcy usługi lub osoby trzeciej zapłaty ceny lub ekwiwalentu (np. w postaci świadczenia wzajemnego). W konsekwencji powyższego należy stwierdzić, że opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług będzie podlegało tylko to świadczenie (usługa), w przypadku którego istnieje konsument, tj. odbiorca świadczenia odnoszący z niego choćby potencjalną korzyść. Dopóki nie istnieje podmiot, który odnosiłby lub powinien odnosić konkretne korzyści o charakterze majątkowym związanym z danym świadczeniem, dopóty świadczenie to nie będzie usługą podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zakres opodatkowania podatkiem VAT wyznacza nie tylko czynnik przedmiotowy – opodatkowaniu podlega odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług, ale także czynnik podmiotowy – czynności muszą być wykonywane przez podatnika.

Na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy:

Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy:

W świetle art. 29a ust. 1 ustawy:

W myśl art. 29a ust. 6 ustawy:

Stosownie do art. 29a ust. 7 ustawy:

Z opisu sprawy wynika, że jest Pan czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku VAT. Jako radca prawny zawarł Pan z klientem, którego reprezentował Pan przed sądem, umowę na świadczenie usług. Umowa przewidywała reprezentację klienta we wszelkich sprawach, zarówno sądowych, jak i pozasądowych związanych z dochodzeniem wszelkich roszczeń związanych z przedmiotem umowy będących następnie przedmiotem postępowania przed sądem, a w konsekwencji przed komornikiem. Na skutek zawartej umowy reprezentował Pan klienta w postępowaniu przed sądem o zapłatę. W wyniku wydanego wyroku nakazowego były zasądzone koszty postępowania, w tym koszty zastępstwa procesowego, które zgodnie z zawartą z Pana mocodawcą umową stanowią Pana dodatkowe wynagrodzenie, powiększone o podatek VAT, który to mocodawca ma Panu dodatkowo uiścić.

Analiza przedstawionych okoliczności sprawy wskazuje, że pomiędzy Panem będącym radcą prawnym a Pana klientem istnieje stosunek prawny (umowa), w ramach którego spełnione są świadczenia wzajemne. Prowadzenie spraw sądowych przez Pana w ramach zawartej z klientem umowy stanowi reprezentowanie strony przez radcę prawnego z wyboru. To stosunek umowny określa wzajemne prawa i obowiązki stron.

Wskazania wymaga, że zgodnie z art. 98 § 1, 2, 3 i 4 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t. j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.):

Zgodnie z art. 22⁴ ust. 1 i 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 499):

Stosownie do art. 22⁵ ust. 1, 2 i 3 ustawy o radcach prawnych:

Opłaty za czynności radców prawnych określone zostały w przepisach rozporządzenia Ministra sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1935 ze zm.).

Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia:

Wskazane powyżej uregulowania przewidują szczegółowe rozwiązania na potrzeby postępowania sądowego. Istotne w tym względzie są natomiast postanowienia umowy zawartej między stronami. Zwrócenia uwagi wymaga, iż ustanawiając zastępstwo procesowe w sprawach prowadzonych przed sądem, w zawartej umowie cywilnoprawnej określana jest szczegółowo wysokość wynagrodzenia oraz zasady jego ustalania dla pełnomocnika, w tym celu między innymi, aby uniknąć nieporozumień co do prawidłowego określenia wynagrodzenia z tego tytułu.

Zatem, stwierdzenia wymaga, iż w sytuacji braku odmiennego uregulowania w postanowieniach zawartej umowy cywilnoprawnej dotyczącej wysokości wynagrodzenia z tytułu zastępstwa procesowego, wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego winno być potraktowane jako kwota brutto, tj. zawierająca podatek o towarów i usług.

Tym samym w związku z uprawnieniem radcy prawnego do otrzymania kosztów zastępstwa procesowego, koszty te stanowią dla Pana – radcy prawnego wynagrodzenie (element odpłatności) za usługę zastępstwa procesowego.

Podkreślenia wymaga, że nie otrzymuje Pan kwoty odpowiadającej kwocie zwrotu kosztów zastępstwa procesowego bez związku z jakąkolwiek sprawą, lecz właśnie w związku z konkretną sprawą, z usługą reprezentowania klienta przed sądem w konkretnej sprawie. Zatem związek tej kwoty ze sprawą, w której reprezentował Pan klienta jest bezpośredni i bezsporny.

Ponadto zauważenia wymaga, że jeśli inkasuje Pan tę kwotę to należy uznać, że jest ona Panu należna na podstawie umowy zawartej z klientem, bowiem zgodnie z powołanym przepisem art. 98 Kpc, koszty te należne są „przeciwnikowi” czyli Pana klientowi. Jeśli zatem w takiej wysokości trafiają one do Pana to znaczy, że dzieje się to za zgodą klienta, a tym samym są elementem wynagrodzenia za świadczoną na jego rzecz usługę.

Jak wynika z powołanego art. 29a ust. 1 ustawy, podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej.

Z powyższego wynika więc, że podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę z tytułu wykonania usługi i nie ma znaczenia, z jakiego źródła usługodawca otrzymuje tę zapłatę, nie ma znaczenia czy otrzymuje ją w całości jednorazowo czy np. w częściach, istotne jest to, że jest to zapłata uzyskana w związku z wykonaniem konkretnej usługi na rzecz danego klienta.

W konsekwencji analiza przedstawionych okoliczności sprawy w kontekście powołanych przepisów prawa prowadzi do wniosku, że zwrot kosztów zastępstwa procesowego podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, gdyż stanowi część zapłaty za usługę zastępstwa procesowego świadczonej przez Pana na rzecz klienta. Zatem w przedmiotowej sprawie uzyskanie kosztów zastępstwa procesowego przez Pana związane jest bezpośrednio z umownym stosunkiem zlecenia z klientem. Podkreślenia wymaga, że w imieniu klienta pobiera Pan od strony przegrywającej proces zasądzony przez sąd zwrot kosztów zastępstwa procesowego. Tym samym świadczy Pan usługi na rzecz klienta, z którym zawarł Pan umowę o zastępstwo procesowe. Kwoty kosztów zastępstwa procesowego zasądzone przez sąd stanowią dodatkowy składnik wynagrodzenia dla Pana obok wynagrodzenia określonego przez Pana i klienta w umowie o zastępstwo procesowe.

Zatem, w przedmiotowej sprawie względem klienta świadczy Pan usługi, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy. Skutkiem powyższego zasądzone tytułem kosztów zastępstwa procesowego kwoty inkasowane przez Pana podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jako wynagrodzenie za usługi mieszczące się w zakresie czynności, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy. Ponadto wskazania wymaga, że przepisy ustawy oraz rozporządzeń wykonawczych nie przewidują zwolnienia od podatku dla tych usług.

W konsekwencji, zwrot kosztów zastępstwa procesowego zasądzony przez sąd, a uzyskany od komornika, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT i tym samym jest Pan zobowiązany do odprowadzenia podatku VAT w związku z otrzymaniem ww. kwoty, jaka została Panu przelana w związku z zasądzonymi kosztami sądowymi od pozwanego, a które zostały Panu przekazane od komornika w wyniku egzekucji.

Tym samym Pana stanowisko jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Zgodnie z art. 14b § 3 ustawy Ordynacja podatkowa, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swą aktualność.

Podkreślam, że niniejsza interpretacja została wydana na podstawie przedstawionego we wniosku opisu sprawy co oznacza, że w przypadku gdy w toku postępowania podatkowego, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej zostanie określony odmienny stan sprawy, interpretacja nie wywoła w tym zakresie skutków prawnych.

Odnośnie natomiast powołanej przez Pana interpretacji indywidualnej, zauważenia wymaga, że interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane są w indywidualnych sprawach podatników i niewątpliwie kształtują sytuację prawną tych podatników w sprawach będących przedmiotem rozstrzygnięcia, dotyczą konkretnych stanów faktycznych i nie mają mocy prawa powszechnie obowiązującego co oznacza, że należy je traktować indywidualnie. Powołana interpretacja dotyczy odmiennych okoliczności faktycznych, Wnioskodawca, na rzecz którego zasądzone zostały koszty zastępstwa procesowego, nie ma podpisanej umowy o świadczenie usług z dłużnikiem – Spółka w sądzie reprezentuje własne interesy i nie wykonuje na rzecz jej dłużnika żadnych czynności określonych w art. 5 ust. 1 ustawy.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 ustawy Ordynacja podatkowa:

·Stosownie do art. 14na § 2 ustawy Ordynacja podatkowa:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”.

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA),

albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).