Fałszowanie faktur – skutki dla sprzedawcy i nabywcy

Odpowiedzialność podatników VAT za „puste” lub nierzetelne faktury wywołuje od dłuższego czasu spore kontrowersje, szczególnie gdy wystawcą był pracownik. Po korzystnym wyroku TSUE pracodawca może uwolnić się od obowiązku zapłaty VAT wynikającego z faktur wystawionych przez nieuczciwych pracowników. Wymaga to jednak od niego dochowania należytej staranności przy kontrolowaniu poczynań pracowników. NSA w wyroku z 3 września 2024 r. (sygn. akt I FSK 1212/18) uznał, że pracodawca nie dochował staranności, skoro proceder trwał przez dłuższy okres (ponad 3 lata).

Sporządzanie tzw. pustych faktur, niedokumenujących rzeczywistych zdarzeń gospodarczych, wywołuje określone konsekwencje zarówno dla podatnika figurującego w fakturze jako sprzedawca, jak i dla podatnika występującego w roli nabywcy. Wystawca takiej faktury jest obowiązany do odprowadzenia wynikającego z niej podatku należnego. 

Natomiast nabywca nie będzie uprawniony do odliczenia podatku naliczonego. Podobne zasady dotyczą pozorowanego obrotu karuzelowego. W takim przypadku wykluczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego wymaga jednak wykazania, że nabywca wiedział lub co najmniej powinien był wiedzieć o takim charakterze transakcji. 

W praktyce działalności gospodarczej zdarzają się również sytuacje, gdy „puste” lub nierzetelne faktury wystawi nieuczciwy pracownik, bez zgody i wiedzy pracodawcy. Obecnie zdaniem TSUE i polskich sądów pracodawca nie poniesie odpowiedzialności, gdy udowodni, że dochował należytej staranności.

1. Kiedy prawo do odliczenia VAT może zostać zakwestionowane