Interpretacja indywidualna z dnia 9 sierpnia 2024 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.92.2024.2.PB

W zakresie skutków podatkowych umowy darowizny.

Interpretacja indywidualna – stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku od spadków i darowizn jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

6 czerwca 2024 r. wpłynął Pana wniosek z 3 czerwca 2024 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych umowy darowizny. Uzupełnił go Pan – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 1 sierpnia 2024 r. (wpływ 5 sierpnia 2024 r.). Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

W dniu 3 sierpnia 2023 r. została Panu udzielona pożyczka w kwocie 200.000,00 zł (dwieście tysięcy złotych zero groszy) przez Pana babcię H. S.-D. Wyżej wymieniona pożyczka została zgłoszona do urzędu skarbowego oraz został zapłacony za nią należny podatek. Pieniądze zostały wykorzystane do zakupu domu, tak więc fizycznie już ich nie ma. Pana babcia po czasie, tj. 3 lutego 2024 r. w ramach aneksu do umowy pożyczki darowała Panu wyżej wymienioną sumę jako darowiznę. Chciał Pan zgłosić ów fakt  w urzędzie skarbowym, aby jako wnuczek nie płacić podatku w przyszłości po raz kolejny od tej samej sumy. Zachował Pan obowiązujący czas 6 (sześciu) miesięcy na zgłoszenie darowizny od Pana babci, jednak urzędnicy nie mogli przyjąć Pana zgłoszenia z uwagi na to, iż nie ma przelewu z daną datą oraz opisem właściwym przelewu. Pieniędzy już fizycznie nie ma na koncie i nie jest Pan w stanie wpłacić takiej kwoty na konto Pana babci, aby ta mogła dokonać znów przelewu w formie darowizny.

Pytania

Czy istnieje możliwość zamiany pożyczki na darowiznę i przedstawienie przelewu dotyczącego pożyczki jako przelewu dotyczącego również darowizny? Czy nadal będzie Pan mógł zgłosić darowiznę nie płacąc od niej podatku po ustawowym czasie przewidzianym na zgłoszenie?

Pana stanowisko w sprawie (sformułowane w uzupełnieniu wniosku)

Pana zdaniem, jest możliwa zamiana pożyczki na darowiznę, ponieważ życie pisze różne scenariusze i w owej sytuacji będzie Pan mógł przedstawić przelew dotyczący pożyczki jako dowód otrzymania darowizny. Uważa Pan również, iż nadal będzie Pan mógł zgłosić darowiznę nie płacąc od niej podatku, ponieważ jest to darowizna od Pana babci.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków  i darowizn (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 596):

Ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji darowizny, w związku z tym należy odwołać się do odpowiednich przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 1061).

Zgodnie z art. 888 § 1 ustawy Kodeks cywilny:

Z powyżej zacytowanego przepisu wynika, że podstawową cechą umowy darowizny jest bezpłatne świadczenie darczyńcy na rzecz obdarowanego kosztem jego majątku. Darowizna należy do czynności, których celem jest dokonanie aktu przysporzenia majątkowego (świadczenie musi wzbogacić obdarowanego) i zobowiązanie darczyńcy musi być zamierzone jako nieodpłatne. Świadczenie ma charakter nieodpłatny, gdy druga strona umowy nie zobowiązuje się do jakiegokolwiek świadczenia w zamian za otrzymane świadczenie. Istotą darowizny – jako czynności nieodpłatnej – jest więc brak po drugiej stronie ekwiwalentu  w postaci świadczenia wzajemnego. Darowizna może polegać zarówno na przesunięciach do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych postaciach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów. W wyniku zawarcia umowy darowizny może dochodzić do określonych zmian w położeniu prawno-majątkowym darczyńcy i obdarowanego. Przedmiotem darowizny mogą bowiem strony uczynić wszelkie postacie zwolnienia obdarowanego od określonych zobowiązań.

Do zawarcia umowy darowizny, podobnie jak każdej innej umowy, niezbędne jest zgodne oświadczenie woli złożone przez obie strony umowy. Umowa darowizny dochodzi do skutku dopiero z chwilą złożenia oświadczenia woli przez obdarowanego o przyjęciu darowizny. Należy zaznaczyć, że ustawodawca nie wymaga żadnej szczególnej formy oświadczenia obdarowanego o przyjęciu darowizny.

Natomiast z treści art. 890 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że:

Przepisy Kodeksu cywilnego przewidują zatem szczególną formę dla umowy darowizny, umowa taka – pod rygorem nieważności powinna zostać sporządzona w formie aktu notarialnego. Niezachowanie tej formy nie powoduje nieważności umowy tylko wówczas, gdy darowizna została spełniona.

Artykuł 889 Kodeksu cywilnego stanowi natomiast, iż:  

Zatem, daną czynność można uznać za darowiznę, jeżeli posiada cechy darowizny, tzn. gdy zostanie złożone oświadczenie darczyńcy o przekazaniu darowizny oraz oświadczenie obdarowanego o jej przyjęciu, a ponadto czynność ta musi polegać na nieodpłatnym świadczeniu darczyńcy (kosztem jego majątku) na rzecz obdarowanego, pod warunkiem, że czynność ta nie została wymieniona w treści art. 889 Kodeksu cywilnego.

Zgodnie z art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 4 ww. ustawy:

Stosownie do treści art. 4a ust. 1 ww. ustawy:

Zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy i praw majątkowych powinno być dokonane na formularzu SD-Z2 określonym przez Ministra Finansów w rozporządzeniu z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych (Dz.U. poz. 2060).

W myśl art. 4a ust. 3 ww. ustawy:

Zgodnie z art. 4a ust. 4 omawianej ustawy:

Z przedstawionego we wniosku opisu stanu faktycznego wynika, że 3 sierpnia 2023 r. Pana babcia udzieliła Panu pożyczki w kwocie 200.000,00 zł. Pożyczka została zgłoszona do urzędu skarbowego oraz został zapłacony należny podatek. Pieniądze zostały wykorzystane do zakupu domu, tak więc fizycznie już ich nie ma. Pana babcia po czasie, tj. 3 lutego 2024 r.  w ramach aneksu do umowy pożyczki darowała Panu wyżej wymienioną sumę jako darowiznę.

Z opisu stanu faktycznego wynika, że zawarł Pan ze swoją babcią umowę darowizny.  W efekcie doszło więc do nieodpłatnego zwolnienia z długu. W tej sytuacji zatem przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi, bowiem zwolnienie z długu dokonane zostało poprzez zawarcie umowy darowizny, w wyniku której został Pan zwolniony  z obowiązku zwrotu pożyczki. Przedmiotem tejże umowy było prawo majątkowe darczyńcy do żądania zwrotu pożyczonych środków pieniężnych.

Instytucja zwolnienia z długu została uregulowana w części ogólnej zobowiązań – art. 508 Kodeksu cywilnego; nie stanowi ona typu umowy. Jej kwalifikacja prawna zależy od przyczyny, dla której wierzyciel decyduje się umniejszyć swój majątek na korzyść dłużnika.

Zgodnie z art. 508 Kodeksu cywilnego:

Oznacza to, iż zwolnienie z długu jest czynnością dwustronną o charakterze rozporządzającym, zawartą między wierzycielem, a dłużnikiem.

Z prawnego punktu widzenia, przysporzenia dokonywane są w celu zwolnienia się z istniejącego zobowiązania (causa solvendi), dążenia do uzyskania świadczenia od drugiej strony (causa obligandi vel acquirendi) albo obdarowania (causa donandi). W zależności od przyczyny oraz woli stron umowy, zwolnienie z długu może być nieodpłatne albo odpłatne.

Najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest causa donandi. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 i następne Kodeksu cywilnego.

Jeżeli w istocie opisana we wniosku czynność cywilnoprawna dokonana została w formie darowizny, to nabycie prawa majątkowego wynikającego z umowy pożyczki podlega – co do zasady – opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn z możliwością zastosowania zwolnienia z opodatkowania na podstawie zacytowanego art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, jeżeli zostały spełnione przewidziane tym przepisem warunki.

Zatem, aby w przedmiotowej sprawie skorzystać ze zwolnienia określonego w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn był Pan zobowiązany złożyć zgłoszenie o ww. nabyciu do właściwego naczelnika urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego na formularzu SD-Z2, tj. do 3 sierpnia 2024 r.

Wskazać należy, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie przewidują żadnych zapisów szczególnych mających wpływ na bieg 6 miesięcznego terminu, w związku  z tym nie ma możliwości określenia go w inny sposób, przedłużenia, przywrócenia, czy też jakiejkolwiek innej jego zmiany.

W świetle powyższego nie można zatem zgodzić się z Pana stanowiskiem, iż nadal (po ustawowym czasie przewidzianym na zgłoszenie) będzie Pan mógł zgłosić darowiznę nie płacąc od niej podatku.

Ponadto Pana stanowisko, że będzie Pan mógł przedstawić przelew dotyczący pożyczki jako dowód otrzymania darowizny również jest błędne. Podkreślić należy, iż warunek udokumentowania dotyczy jedynie sytuacji, gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne. W przedmiotowej sprawie nie doszło natomiast do darowizny środków pieniężnych. Środki pieniężne zostały bowiem przekazane w 2023 r. tytułem umowy pożyczki. Obecnie przedmiotem darowizny jest prawo majątkowe w postaci zwolnienia z długu. Jego wartość będzie w istocie stanowiła niespłacona pożyczka.

A więc dla spełnienia warunku koniecznego do zwolnienia nie wystąpił obowiązek udokumentowania nabycia – o którym to obowiązku mowa w art. 4a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku od spadków i darowizn.

Podsumowując, jeżeli do dnia 3 sierpnia 2024 r. złożył Pan zgłoszenie o ww. nabyciu na formularzu SD-Z2, to przysługuje Panu prawo do skorzystania ze zwolnienia na podstawie art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przy czym w omawianej sprawie nie ma konieczności udokumentowania nabycia potwierdzeniem przelewu, ponieważ przedmiotem nabycia tytułem darowizny nie były środki pieniężne lecz prawo majątkowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

- Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

- Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

- Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

- w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

- w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2383 ze zm.).